«امر‌بین‌الامرین» در اندیشه ابن عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حجة الاسلام امینی پژوهشگر حوزه علمیه قم

چکیده

ابن عربی به لحاظ «سر‌القَدَر» جبر را و به لحاظ «سرّ‌سرّ‌القَدَر» تفویض را نفی می­کند. به عقیدۀ او هر کاری از جهت ایجاد و اظهار، به خدا برمی­گردد و از جهت قابلیت و قبول به انسان. تفکیک جهت ایجاد از جهت قبول در سخنان محیی الدین و پیروان وی، بر مبنای تقسیم جهات فاعلی است به ایجادی و قابلی، نه بر اساس جداسازی جهات فاعلی از جهات قابلی محض؛ و نه به معنای فاعلیت طولی و استناد کارها به فاعل قریب و بعید. از منظر وی «امر‌بین‌الامرین»، نیز به همین معنا است. ابن عربی در بعضی عبارات به صراحت، جبر و تفویض را رد می­کند و در بعضی دیگر دیدگاه عارفان را مقابل دیدگاه معتزلیان، اشعریان و فیلسوفان قرار می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Intermediate Position in the Thought of Ibn al- Arabi

نویسنده [English]

  • Hassan Amini
Researcher in Hawza Elmiyya (Theological Center)of Qom
چکیده [English]

In Ibn al-Arabi’s view determinism is to be rejected on the basis of the “mystery of predestination” and the free will on the ground of “mystery of the mystery of predestination”. In his view each and every thing is attributed to God with reference to existentiation and manifestation, and to human being with reference to receptivity and reception. The distinction between existentiation aspect and that of reception in the word of Muhyi Al-deen Al-Arabi and his followers is based on the division of agency features into eistentiative and receptive, not based on mere separation of agent and receiver. It is also not the same as vertical agency and attribution of events to proximate and remote agents. To Ibn Al-Arabi the “intermediate position” has the same meaning. In some of his statements Ibn Al-Arabi explicitly rejects both determinism and “utterly free will” and in some others he puts the position of mystics in opposition to the positions taken by Mu‛tazilites, Asha‛rites and philosophers. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Determinism
  • Free Will
  • intermediate position
  • Will
  • the mystery of predestination
  • mystery of the mystery of predestination
  • existentiation
  • manifestation
  • receptivity
  • reception