تبیین ادراک عقلی از دیدگاه حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران

چکیده

ملاصدرا ادراک عقلی را با سه رویکرد تبیین نموده است: رویکرد اول مشاهدۀ صورت‌های عقلی از دور است. در این رویکرد، آنچه مشاهده می شود مُثُل نوریه و وجودات عقلی می باشد. رویکرد دوم در تبیین ادراک عقلی رویکرد اتحاد با عقل فعال است. در این تبیین، نفس انسانی با عقل فعال متحد شده و در پی این اتحاد، صورت‌های معقوله برای او حاصل می گردد. در رویکرد سوم، نفس انسانی با اندکاک در ذات الهی و فناء بالله به حقیقت امور عقلی واصل می‌شود‌ و، در نتیجه، خلاق صورت ها ‏می‌گردد. این سه رویکرد، هر چند در ظاهر متفاوت به نظر می‌رسند، با نگاهی دقیق، معلوم می‌گردد که بیانگر و حاکی از تطوّرات و تحوّلات نفس می‌باشند. در هر سه رویکرد، ملاصدرا علم عقلی را به عنوان علم حضوری معرّفی می‌کند و از این حیث نیز با مشهور تفاوت دیدگاه می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explanation of Rational Perception in Transcendent Theosophy

نویسنده [English]

  • Ahmad Ghaffariqarabagh
assistant professor of Institute of Wisdom and Philosophy
چکیده [English]

Mulla Sadra has adopted three different approaches in accounting for rational perception. The first of them is the vision of rational forms in a distance. In this stance, luminous Images and intellectual entities are the object of vision. In the second approach, however, unification with Active Intellect is the ground for the explanation of rational perception. On this account, human soul is united with Active Intellect and as result intelligible forms are gained. In the third approach human soul obtains the intelligibles through immersion in Divine Essence and annihilation in God and consequently becomes creator of the forms of intellection.  Different as these approaches appear, on reflection they turn out to be indicating and expressing the changes and variations of human soul. According to Mulla Sadra, in all these approaches rational knowledge is identified as presential knowledge and as such his view is different from other famous philosophers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rational perception
  • transcendent theosophy
  • Vision
  • Active Intelligence
  • annihilation