شخصیت و آرای کلامی محمدبن‌حسن صفّار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 کارشناسی ارشد شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

مطالعۀ شخصیت و آرای کلامی دانشمندان امامیِ متقدم در ادوار گوناگون می‌تواند زمینه را برای تدوین تاریخ جامع کلام امامیه فراهم کرده، این خلأ علمی را پوشش دهد. محمد‌بن‌حسن صفّار یکی از شخصیت‌های بزرگِ مکتب قم در قرن سوم هجری است. برآیند داده‌های تاریخی آن است که وی در میان علوم دینی، بیش از همه، به فقه اهتمام داشته است. با این وجود، او را می‌توان متکلم نیز دانست. حجم بالای روایت‌های اعتقادی او این مدعا را اثبات می‌کند. برخی از آثار او همچون کتاب الرّد علی الغلات و کتاب بصائر الدرجات نیز از شواهد این مدعاست. این تحقیق با رویکرد توصیفی- تحلیلی به دنبال تبیین شخصیت و آرای کلامی این دانشمند امامی اثرگذار است.
از اهم آرای کلامی وی در خداشناسی می‌توان فطری بودن معرفت الهی، شناخت خدا از طریق اسماء و صفات، شرک بودن هرگونه تشبیهِ خداوند به مخلوقات، توقیفی بودن اسماء و صفات، صفتِ فعل دانستن ارادۀ الهی و حصول بداء برای خداوند را نام برد. در باب پیامبرشناسی و امام‌شناسی می‌توان به ضرورت شناخت پیامبران و وجوب اطاعت از آنان، تفویض امور دین به حضرت محمد(ص) از میان انبیای الهی، اعلم بودن پیامبر از انبیای دیگر، اصل بودن عقیدۀ امامت در آموزه‌های دینی، ضروری بودن وجود امام، نصب الهی ائمه(ع)،‌ اعلم بودن ائمه(ع)، گستردگی منابع و دامنۀ علم ائمه(ع)، عصمت ائمه(ع)و ‌ولایت آنان در تکوین به‌عنوان اهمّ آرای کلامی وی اشاره نمود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mohammad Ibn Hasan Saffar`s Figure and Theological Opinions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ghafoorinejad 1
  • Mohammadreza Mollanoori Shamsi 2
1 Assistant professor at University of Religions and Denominations
2 AM of Shiite Studies at University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Studying the personality and theological views of early scholars of the early Imāmi in various periods can provide a basis for comprising a comprehensive history of Imamiyah and satisfy the need. Mohammad ibn Hassan Saffar has been one of the great figures of Qom school in the third century AH. The result of the historical data is that he, among religious sciences, has been most concerned with jurisprudence. Nevertheless, considering his theological traditions, he may also be regarded as a theologian. Some of his works, including Al-radd al al-Gholat and Basa`ir al-Darajat may be regarded as evidence in the field. This research, with a descriptive-analytical approach, is intended to explain the character and theologian statements of this influential Imami scholar. As his most important theological opinions one may refer to natural state of human knowledge of God, human knowledge of God through Names and Attributes, any Divine likeness to creatures as polytheism, tauqifi state of Names and Attributes, Divine Will as attribute of action and the occurrence of bida` for God. In the field of Prophecy and Imamate, the necessity of recognizing the prophets and obeying them, delegating the affairs of religion to the Prophet Muhammad (S) among Divine prophets, the Prophet's being most aware with regard to others, religiously essentiality of Imāmate, necessity for the existence of Imam, Divine establishment of Imams, Imams` state of being the most of knowledge, vastness of Imams` sources and fields of knowledge, Imams` infallibility and authority in takwin

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theological School of Qom
  • Mohammad Ibn Hassan Saffar
  • Qom school
  • Basa`ir al-Darajat
  • Saffar Qomi