جستارگشایی در ظرفیت‌های فلسفه اسلامی در برهانی کردن حرکت نفس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعۀ المصطفی العالمیّه

10.22081/pwq.2018.66114

چکیده

بحث از حرکت نفس، مسئله‏ای نسبتاً جدید و محصولِ تأملاّتی در آرای فیلسوفان گذشته است. گرچه فیلسوفانی چون ابن‏سینا و صدرالمتألهین مبحثی جداگانه به آن اختصاص نداده‏اند، اما از لوازمِ مبانی ایشان می‏توان به نظریاتی در این باب دست یافت. ابن‏سینا به تبع ممتنع دانستن حرکت در جوهر و حرکت در مجردات، نفس را اولاً تنها در ناحیه اعراضش و ثانیاً فقط در حیات مادی‏اش متحرک می‏داند؛ گرچه امکانِ تکامل برزخی را نفی نمی‏کند. صدرالمتألهین، جوهر نفس را متحرک می‏داند، اما همچنان به مشروط بودن حرکت به مادیت ملتزم است. در گام اولِ این نوشتار، آرای فیلسوفان مذکور در باب حرکت نفس ذکر شده است. در گام دوم، محل نزاع و مشکل اصلی در متحرک دانستن جوهر نفس بررسی شده است و در گام سوم، شش  راه به عنوان ظرفیت‏های حکمت متعالیه برای برهانی کردن حرکت نفس پس از مفارقت از بدن طرح گردیده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Initial Study on Capabilities of Islamic Philosophy for Demonstrating Human Soul`s Motion

نویسنده [English]

  • Narges Roodgar
Assistant professor at International University of Almostafa
چکیده [English]

Human soul`s motion is regarded as a quite new problem brought up by reflecting on past philosophers` ideas. Though such philosophers as Avicenna and Mulla Sadra have not discussed the subject in isolation, one may prove the problem on the basis of their fundamental principles. Denying substantial and incorporeal motion, Avicenna views human soul as changing only in accidental and corporeal states, he does not deny development in purgatory. Mulla Sadra, however, views human soul as being of substantial motion; but this motion is limited to corporeality. In the paper, the philosophers` views on the subject have been mentioned at first and then, the place of dispute and main problem on the human soul`s motion have been studied. finally, six way as the capabilities of transcendental philosophy for proving and explaining the soul`s motion after death have been given

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motion
  • soul
  • Avicenna
  • Mulla Sadra
  • Immateriality
  • matter