ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه و نقش علم کلام و متکلمان در اسلام
این نوشتار برآنست تا علم کلام را در حوزه تفکر اسلامى معرفى کرده، جایگاه و نقش سازنده و تعیین کننده این علم دینى و دارندگان آن یعنى متکلمان را آشکار سازد و نشان دهد که پاسدارى از حریم دین از طریق تبیین مستدل، پاسخگویى به پرسشها و دفع شبهات، کارکرد درخشان این علم است. در بررسى جایگاه و نقش علم کلام اسلامى به نقش ممتاز آن در زمینه سازى براى پیدایش سایر علوم و معارف دینى نیز پرداخته میشود و در این رهگذر است که رابطه این علم دینى ـ اعتقادى با علوم دینى دیگر آشکار میشود. به سبب اهمیت علم کلام و شرافت آن، جایگاه والای متکلمان نیز تبیین میگردد. افزون بر اینکه ائمه معصومینu مشوّق این مجاهدان عرصه دفاع از باورهای دینی بودهاند.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10277_b6ebe1affa2a6216f8566d23f6059ead.pdf
2010-08-23
7
36
علم کلام
علوم اسلامى
فلسفه
متکلمان
عبدالله
ابراهیمزاده آملی
1
عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«امربینالامرین» در اندیشه ابن عربی
ابن عربی به لحاظ «سرالقَدَر» جبر را و به لحاظ «سرّسرّالقَدَر» تفویض را نفی میکند. به عقیدۀ او هر کاری از جهت ایجاد و اظهار، به خدا برمیگردد و از جهت قابلیت و قبول به انسان. تفکیک جهت ایجاد از جهت قبول در سخنان محیی الدین و پیروان وی، بر مبنای تقسیم جهات فاعلی است به ایجادی و قابلی، نه بر اساس جداسازی جهات فاعلی از جهات قابلی محض؛ و نه به معنای فاعلیت طولی و استناد کارها به فاعل قریب و بعید. از منظر وی «امربینالامرین»، نیز به همین معنا است. ابن عربی در بعضی عبارات به صراحت، جبر و تفویض را رد میکند و در بعضی دیگر دیدگاه عارفان را مقابل دیدگاه معتزلیان، اشعریان و فیلسوفان قرار میدهد.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10278_c09d922cc98c4ec7f942ee1b0d9dcc5d.pdf
2010-08-23
37
68
: جبر
اختیار
امربینالامرین
اراده
سرّالقدر
سرّسرّالقدر
ایجاد
اظهار
قابلیت و قبول
حسن
امینی
1
حجة الاسلام امینی پژوهشگر حوزه علمیه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
صدرالمتألهین و تقریر سینوی برهان صدیقین
بر تقریر سینوی برهان صدیقین دو گونه اشکال وارد شده است؛ برخی ناظر به صدیقی بودن این برهان است و بعضی دیگر ساختار درونی برهان را مخدوش میداند.
صدرالمتألهین با آنکه صدق عنوان صدیقین بر این برهان را خالی از اشکال نمیبیند، ساختار درونی اشکال را متین و قابل دفاع میخواند و یکی از مهمترین اشکالاتی را که بر این برهان وارد شده است، پاسخ میگوید.
اشکال این است که برهان سینوی، از طریق ممکن به اثبات واجب میپردازد. و این برهان برهان إنّی است، و برهان إنّی فاقد اعتبار است.
صدرالمتألهین در دفاع خود، با ارجاع برهان إنّ به برهان لمّ، برهان سینوی را نیز برهان لمّی میداند، این پاسخ به گونهای است که اشکال مشابه بر برهان حدوث یا حرکت را نیز دفع میکند.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10279_e9755ce4538db51beeaef478bfef8d0f.pdf
2010-08-23
69
80
برهان صدیقین
برهان امکان و وجوب
برهان إنّ
برهان لمّ
امکان ماهوی
امکان فقری
حمید
پارسانیا
1
استادیار دانشگاه باقرالعلوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ماهیت و مسائل نفس از دیدگاه عبدالرزاق فیاض لاهیجی (با مروری کلی بر دیدگاههای متکلمان)
مباحث نفس یکی از موضوعات پیچیده، پربحث و محوری در مباحث فلسفی و کلامی است. شاید مهمترین وجه این اهمیت، ارتباطِ امکان و کیفیت معاد با مسأله نفس باشد. متکلمان درباره ماهیت نفس اختلاف فراوانی دارند و اغلب آن را غیر مجرد میپندارند؛ اما کسانی چون غزالی، فخر رازی، خواجه نصیر و... آن را مجرد دانستهاند. قسمت اصلی این مقاله، بررسی آرای یکی از بزرگترین متکلمان عقلگرا در قرون اخیر، یعنی مرحوم عبدالرزاق لاهیجی است که در آثار مختلف خود به این بحث پرداخته است. بررسی ماهیت و تجرد نفس، رابطه بدن با نفس، حدوث و بقای نفس، تناسخ و... از منظر ایشان محور مباحث اصلی این پژوهش است.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10280_b57a9cb8a2275102d6442ec6c39fae16.pdf
2010-08-23
81
97
نفس
تجرد نفس
تناسخ
لاهیجی
متکلمان
غلامحسین
جوادپور
1
دانشجوی دکتری کلام (فلسفه دین) مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا
مسئله نفس و بدن و رابطه آن دو، از مسائل دیرین فلسفی است که به طور جدی ذهن فیلسوفان را در همه قرون و اعصار به خود مشغول کرده است. این مسئله که در غرب، از آن به problem mind – body یاد میشود، امروزه یکی از جدیترین مسائل فلسفه ذهن معاصر است. با وجود تلاشهای زیادی که فیلسوفان ذهن امروز، به کار بردهاند، قادر به ارائه تبیین معقولی از این مسئله نیستند. در فلسفه اسلامی نیز تا قبل از ملاصدرا، تبیین موجّه و معقولی از این مسئله ارائه نشده بود اما ملاصدرا با ابداع مبانی فلسفی جدید، از قبیل اصالت وجود، تشکیک در وجود و حرکت جوهری، طرحی نو از کل مسائل فلسفی از جمله مسائل نفس ارائه داد که تا قبل از او بیسابقه بوده است. ملاصدرا با رد نظریه قدم نفس و حدوث روحانی آن، دیدگاه دیگری که در نحوه پیدایش نفس بر میگزیند که به «جسمانیة الحدوث» بودن نفس معروف است. او بر همین مبنا نفس را جوهری سیّال میداند که از بدایت جسمانیت خود تا غایت روحانیتش همواره در جنبش و تحرک ذاتی است. ملاصدرا بر مبنای حدوث جسمانی نفس و حرکت جوهری آن، رابطه نفس و بدن را رابطه اتحادی و بر همین مبنا انسان را حقیقتی ذومراتب میداند و در نتیجه از این طریق، تأثیر و تأثر متقابل نفس و بدن را تبیین میکند.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10281_f8fa84e81391d991848e22cbfea6c9a0.pdf
2010-08-23
99
121
نفس
حدوث جسمانی نفس
حرکت جوهری نفس
رابطه اتحادی نفس و بدن
محمود
شکری
1
دانش آموخته حوزه علمیه و کارشناسی ارشد فلسفه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدی به فلسفه دین
فلسفه دین یکی از رشتههای نوپدید فلسفه (به لحاظ روش) و دینپژوهی (به لحاظ موضوع) است که در این مقاله به تحلیل و توضیح برخی مسائل مهم آن میپردازیم. تعریف فلسفه دین تابعی از تعریف فلسفه و دین است. از این رو برای وضوح بخشیدن به چیستی فلسفه دین، ابتدا تعریف فلسفه، دین و ویژگیهای این دو و سپس ویژگیهای فلسفه دین بیان شده است. در ادامه تمایز فلسفه دین با برخی از مباحث دینپژوهی و ارتباط آن با برخی از علوم مورد بحث قرار گرفته است.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10282_f930ce02257b0686fa8faf7bd461953e.pdf
2010-08-23
123
153
دین
فلسفه
فلسفه دین
ولی الله
عباسی
1
محقق و پژوهشگر حوزوی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تلازم حق و تکلیف
مسئله «حق» یکی از مباحث مهم و جاری در حوزه اندیشههای سیاسی، حقوقی و اخلاقی امروز است؛ تا آنجا که عصر حاضر را «عصر حق» نامیدهاند. انسان امروز انسان محق است؛ انسانی که اولویت زندگیاش، تأمین رفاه نیست بلکه تنها دستیابی به حقوقش، او را آرام میکند.
اعتقاد صحیح بر این است که حقّ، منحصر به بخش خاصی از زندگی نیست بلکه عرصههای مختلف زندگی از جمله: روابط اخلاقی و حقوقی فرد با خانواده و جامعه و نیز روابط گسترده سیاسی افراد با هم، با حاکمان و در سطح بینالمللی را در بر میگیرد. با این حال، تعیین درست مصادیق حق در حوزههای گسترده فوق، متوقف بر حل مسائل مختلفی پیرامون آن است؛ مسائلی مانند: معنای حق و چیستی آن، منشأ حق، اعتبارکنندگان حق و نیز تلازم حق و تکلیف. به جدّ میتوان مدعی شد که بدون حل این امور اساسی و مبنایی، بسیاری از مباحث ناظر به مسئله «حق» در علوم سیاسی، اخلاق و حقوق پاسخ درست خود را نمییابد. این مسائل بنیادی امروزه در علمی جدید به نام «فلسفه حق» مورد بحث قرار میگیرد.
https://pwq.bou.ac.ir/article_10283_619aa9a9a826ac999e70cfe590855d4f.pdf
2010-08-23
155
179
سیدمحمود
نبویان
1
استادیار موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چکیده عربی
https://pwq.bou.ac.ir/article_10425_4c3cb05fdf35e95caacb66f02643f505.pdf
2010-08-23
180
186
سیدرضی
مصطفوی
1
سیدرضی مصطفوی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چکیده انگلیسی
https://pwq.bou.ac.ir/article_10426_88815661ab273d8d4f82563cdaed09dd.pdf
2010-08-23
3
9
سیدمحمود
موسوی
1
دکتر سیدمحمود موسوی
AUTHOR