2024-03-28T19:36:17Z
https://pwq.bou.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1537
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
بازخوانی دیدگاه موافقان و مخالفان ضرورت علّی
حسن
رضایی
ضرورت علی و معلولی همواره یکی از مباحث مهم و پرچالش فلسفی میان اندیشمندان بوده است. ابنسینا سرآمد فیلسوفان مشائی معتقد است که رابطه علت تامه و معلول ضروری است. وی با اینکه ظاهراً این مسئله را بدیهی میداند، برای آن چند استدلال ذکر میکند. متکلمان و اصولیان و برخی از اساتید معاصر فلسفه مخالف این قاعده هستند. اینان با استناد به اینکه، از یک سو، ادلة ابنسینا و دیگر موافقان این قاعده مصادره به مطلوب هستند و، از سوی دیگر، التزام به این قاعده با اختیار در خداوند و انسان منافات دارد صحت این قاعده را منکر شدهاند. با وجود ادعای این اندیشمندان، به نظر میرسد این قاعده بدیهی باشد و انکار آن مستلزم انکار اصل علیت و اعتقاد به صدفه و اتفاق. به اندکی تأمل، نه تنها پذیرش این قاعده منافاتی با اختیار ندارد بلکه انکار آن مستلزم صدفه و عدم صحت استناد فعل به فاعلش به نحو یقینی است.
ضرورت علّی
ضرورت سابق
ضرورت بالقیاس
اراده
فاعل مختار
اختیار خداوند
2015
11
22
7
36
https://pwq.bou.ac.ir/article_15491_9fc7d48a34adf4387f78c5afa85e2025.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
بررسی انتقادی روششناسی مکتب تفکیک
حسن
عبدی
روششناسی مکتب تفکیک دارای چه ویژگیهایی است و چه انتقادهایی بر آن وارد است؟
فرضیة تحقیق این است: مکتب تفکیک نام جریانی است که در ارزش و اعتبار روش عقلی تردید دارد. این جریان، ضمن منحصر دانستن روش یقینی در وحی، وحی را ابزار سنجش عقل قلمداد میکند.
بررسیها نشان میدهد که تردید در اعتبار روش عقلی موجب میگردد که این جریان به ورطة ظاهرگرایی درافتد و، ضمن نفی اعتبار و ارزش روش تبیین و روش تفهمی، سرانجام به بنبست معرفتی گرفتار شود. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی - عقلی و با استناد به آثار مدافعان این مکتب فرضیة تحقیق اثبات گردیده است.
روش
روششناسی
مکتب تفکیک
وحی
نقل
عقل
2015
11
22
37
68
https://pwq.bou.ac.ir/article_15492_b2026203d4436ca5a3d82508fce3e13a.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
نقد و بررسی رابطه نفس و بدن از دیدگاه دکارت با بهره گیری از نظام حکمت متعالیه
علی
کارشناس
این مقاله پاسخی است به ثنویت افراطی میان نفس و بدن در فلسفة دکارت که معضل تبیین صحیح رابطة آن دو را پیش آورد، چراکه هیچیک از راهحلهای ارائهشده به وسیله دکارت درباره چگونگی ارتباط نفس و بدن قانعکننده نبوده است؛ دکارت، در نهایت، با اعتراف به ناتوانی خویش، فکر نکردن در این باره را بهتر از فکر کردن میداند. هدف از این مقاله بررسی بهترین پاسخ برای تبیین صحیح و عقلانی نحوة ارتباط نفس و بدن است که تنها در نظام حکمت متعالیه صدرایی یافت میشود. از دیدگاه ملاصدرا، نفس در ابتدای حدوث دارای صورتی جسمانی است که بدن مرتبة نازل اوست. آنگاه، در اثر حرکت جوهری، نفس به مراتب بالاتر نایل میشود و، در نهایت، نفس روحانیةالبقاء است.
نفس و بدن
ثنویت دکارتی
ملاصدرا
جسمانیةالحدوث
روحانیة البقاء
2015
11
22
69
92
https://pwq.bou.ac.ir/article_15569_d1de56f92f51f5f46a6f863cb4dddc11.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
مفهوم شناسی واجب الوجود در نظام فکری حکیمان
محمدمهدی
گرجیان
حسام الدین
شریفی
نزد بسیاری از حکیمان مفهوم واجبالوجود مفهومی کلی است و در بحث توحید واجبالوجود در پی اثبات وحدت مصداق آن هستیم. این سخن با آموزة ادیان پیرامون خدای واحد شخصی سازگار نیست. شاید برای رفع این نقیصه برخی بر این باور شدند که مفهوم واجب جزئی است و حتی فرض صدق بر افراد کثیر برای آن محال است. بر این اساس، در اولین برخورد با این مفهوم ممکن است تصور کلی بودن آن به ذهن بیاید ولی با تحقیق بیشتر مشخص خواهد شد که این تصور پنداری بیش نیست. در این مقاله در پی بررسی این ادعا هستیم و نظرهای موافق و مخالف را بررسی مینماییم.
واجبالوجود
مفهوم جزئی
مفهوم کلی
فرض محال
2015
11
22
93
120
https://pwq.bou.ac.ir/article_15570_1b1136c60727390e3523704d644f10a0.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
تحلیل انتقادی ادله رفتارگرایی
محسن
قمی
سیداباذر
نبویان
یکی از سؤالات اصلی فلسفة ذهن تبیین هستیشناختی اوصاف ذهنی نظیر عشق و محبت و نفرت است. در پاسخ به این سؤال نظریات مختلفی ارائه شده که اهم آنها در قالب نظریات اینهمانی، کارکردگرایی، رفتارگرایی و حذفگرایی جای میگیرند. در مقالة پیشرو ابتدا به بسترها و زمینههای نظریة رفتارگرایی اشاره شده، سپس، به چیستی نظریة رفتارگرایی میپردازد. در بخش اصلی نوشتار حاضر به ادلة رفتارگرایان پرداخته شده، و بر اساس روش عقلی، نقاط ضعف و آسیب آن روشن شده است. در پایان، چنین نتیجه میشود: از آنجا که ادلة رفتارگرایان با آسیبهای جدی روبروست نمیتوان ادعای آنها مبنی بر اینکه حالات ذهنی امری مشهود وظاهری است را پذیرفت بلکه حالات ذهنی را باید امری درونی و باطنی تلقی کرد.
رفتارگرایی
پدیدهگرایی
محیطگرایی
عملیاتگرایی
رفتار بالفعل
رفتار بالقوه
اشتباه مقولهای
2015
11
22
121
146
https://pwq.bou.ac.ir/article_15571_76907afdff0a85baaab0920f1f33b748.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
تربیت صدرایی مبتنی بر فرایند ادراک از منظر ملاصدرا
رضاعلی
نوروزی
رقیه
حقیقت
مهدی
مظاهری
کمال
نصرتی هشتی
هدف از نگارش این مقاله بازشناسی فرایند ادراک از منظر ملاصدرا و پیامدهای تربیتی آن است. در پژوهش حاضر، که با بهرهگیری از رویکرد کیفی و با روش توصیفی ـ استنتاجی صورت گرفته است؛ پس از بازبینی منابع، ادراک و پیامدهای تربیتی آن بر اساس آرای ایشان استنباط شده است. یافتههای حاصل از این تحقیق، بعد از تعریف آن و معرفی انواع و مراتب آن بحث از اهداف و اصول تربیت با توجه به فرایند ادراک است. این اهداف عبارت است از:
1.تشبه به حضرت حق 2. رشد و استکمال قوه حسی 3. رشد و استکمال قوه خیال 4. رشد و استکمال قوة عقلانی.
و اصول تربیت عبارت است از: 1. اصل توجه به حواس به عنوان معدات کسب علم 2. جامعنگری در علم . 3. مرحلهای نمودن آموزش 4. توجه به مراتب نیازها و استعدادهای آدمی 5. اصل توجه به تفاوتهای فردی 6. توجه به مراحل مختلف رشد و تأکید بر تدریجی بودن تربیت 7. اصل تناظر و مراتب علم با نیازهای آدمی.
ملاصدرا
ادراک
دلالتهای تربیتی
اهداف تربیت
اصول تربیت
2015
11
22
147
178
https://pwq.bou.ac.ir/article_15573_b72d6848f0ad73e9d668eeb1a95d5d06.pdf
فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت
2008-9309
2008-9309
1392
5
بهار 92 - مسلسل 15
از نسبی گرایی مفهومی تا نسبیّت حقیقت و صدق
احمد
واعظی
نسبیگراییِ مفهومی گونهای از نسبیگرایی است که بر ضرورت وساطت چارچوب مفهومی، زبان، پارادایم یا دیگر جهاز ذهنی و بشرساز در فرایند فهمِ واقع و تفسیر و قرائت جهان تأکید میورزد. از نظر نسبیگرایان مفهومی، نظر به اینکه دستگاهها و چارچوبهای مفهومی که این نقش واسط را بر عهده دارند متکثر، متنوع و سنجشناپذیرند و نمیتوان در باب درستی و نادرستی آنها به قضاوت و داوری نشست، قرائتهای مختلف از جهان و تئوریهایی که در عرصههای مختلف در چارچوب طرحهای مفهومی و پارادایمها و چارچوبهای زبانی مختلف عرضه میشود به یکسان از حقانیت و صدق و موجّه بودن برخوردارند.
مقاله حاضر میکوشد، ضمن معرفی دقیق نسبیگرایی مفهومی و اشاره به چند تقریر مهم از آن، نشان دهد که پل زدن از نسبیگرایی مفهومی به نسبیگرایی معرفتی و نسبیّت حقانیّت و صدق با اشکالات منطقی روشنی مواجه است. و نسبیگرایی مفهومی، بر فرض درستی و اعتبار، هرگز مستلزم نسبیگرایی در صدق و حقیقت نیست.
نسبی گرایی زبانی
نسبی گرایی مفهومی
نسبی گرایی معرفتی
نسبیّت صدق
کواین
پوتنم
گودمن
سنجش ناپذیری
2015
11
22
179
206
https://pwq.bou.ac.ir/article_15574_d8dd5e124046166f21d742aa0f301c45.pdf