سیری در آراء معرفت شناسانه امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی در اسلام

چکیده

با پذیرش این مطلب که امام خمینی; فارغ از شأن سیاسی، دارای وجهه قوی فقهی، فلسفی و عرفانی بوده، بررسی و تحلیل ابعاد معرفتی و بخصوص مبنای معرفت شناسانه اندیشه‌های ایشان ضرورت می‌یابد. نکته مهم آن‌که معرفت شناسی امام; را باید در ذیل مکتب معرفتی حکمت متعالیه ملاصدرا  مطالعه نمود. ایشان به پیروی از ملاصدرا، علم را مساوی وجود و فوق کیفیات و مجرد از ماده می­داند و از طرفی به تبعیت از شیخ اشراق، علم را همان نور می‌شناسد. از نظر ایشان، گرچه حس و عقل، زمینه‌های شناخت موضوعات مختص به خود را فراهم می‌کنند، اما در قیاس با شهود و وحی، قابلیت چندانی ندارند.
از این حیث، معرفت برتر، معرفتی است که محصول شهود متکی بر وحی باشد. البته وحی نه به عنوان رقیب قوای شناسایی آدمی، بلکه به عنوان مکمل آن‌ها شناخته می‌شود که می‌کوشد نقص و ضعف معرفتی آدمیان را مرتفع نماید. خداوند برای تکمیل فیض و لطف خویش بر آدمیان، از طریق ارسال رسل و انزال کتب، بی‌خبری آن‌ها از وسعت عالم وجود و غفلت‌شان از ساحت علوی وتعلقشان به نشئه‌ای دیگر را گوشزد می‌کند.
بررسی آراء امام; نشان می‌دهد که مبنای معرفت شناختی ایشان عرفانی – اشراقی است و این معنا را می‌توان از نوع نگاه ایشان به مقوله‌هایی چون چیستی علم، حقیقت، مراتب شناخت و منابع ادراک آدمی دریافت. چنین نگرشی به ساحت معرفت در تلائم و تعامل با سایر وجوه اندیشه فلسفی امام در حوزه‌های مابعدالطبیعه و انسان شناسی و هستی شناسی است.   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survay of Imam Khomeini's Epistemological views

نویسنده [English]

  • Dawood Bayat
Graduate student in political thought in Islam
چکیده [English]

In view of the fact that Imam Khomeini, regardless of his distinguished political status, is of legal, philosophical and mystical competence, the study and analysis of his epistemic dimensions esp. the epistemological principle of his thought is of significant importance. It is worth noting that his epistemology should be studied, on the one hand, in the light of Mulla Sadra's philosophy on the basis of which he regards knowledge as equil to existence beyond qualities and devoid of any material aspect. On the other hand and in following Master of illumination Imam Khomeini construes knowledge in terms of light. Although sense and reason provide the grounds for particular objects, they are of little adequecy in comparison with contemplative vision and revelation.
Higher knowledge, therefore, is the one that results from contemplative vision dependent on revelation which is taken not as its rival but as complementary to human faculties of knowledge, removing the shortcoming and  weaknesses of human cognition. In order to fulfill His grace and favor to human beings,  God reminds them of their unawareness of the greatness of order of reality as well as their heedlessness of higher world to which they belong.
 On examination, one can see that Imam Khomeini's epistemological foundation is mystical-illuminationist which can be deduced from the way he looked into such categories as nature of knowledge, reality, levels of knowledge, and sources of human cognitions. This attitude to the domain of knowledge is compatible with other aspects of his philosophical thought in fields of metaphysics, humanology and ontology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Epistemology
  • contemplative vision
  • mysticism and illumination
  • Revelation
  • intellect
  • Transcendent Philosophy