وجوب سابق [نقدی بر ادلة استاد فیاضی در نفی قاعدة الشی ما لم‌یجب لم‌یوجد]

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌یار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

یکی از اساسی­ترین پایه­های متافیزیک اصل علیت است. فیلسوفان در تحلیل این اصل فروعاتی را استخراج کرده‌اند. یکی از آنها ضرورت علّی است. بنابه رأی فیلسوفان، شیء ممکن تا به مرحلة وجوب وجود از ناحیة علت تامه‌اش نرسد موجود نمی‌شود. این رأی در نزد برخی از متکلمان ناصواب تلقی می‌شود، زیرا به گمان ایشان ضرورت علّی بنیاد اختیار را در فاعل‌های مختار متزلزل می‌سازد. ازاین‌رو، ایشان اولویت را جایگزین ضرورت کرده‌اند. از سوی دیگر، برخی از اصولیون امامیه نیز ضرورت علّی را ناقض اختیار دانسته‌اند، ولی ضرورت علّی را در غیرِ فاعل مختار پذیرفته‌اند. اما استاد فیاضی رأی دیگری اختیار کرده است. از نظر ایشان علت تنها ایجادکنندة معلول است و برای ایجاد آن نه لازم است معلول را ضروری کند و نه اولی به وجود. ایشان برای مدعای خود ادله‌ای اقامه کرده ‌است که ملاحظات آن ادله هدف ما در این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of Fayyazi's Arguments against Prior Necessity (Rule of Causal Necessity)

نویسنده [English]

  • Askari Suleiman Amiri
associate professor of Imam Khomeini Research and Education Institute
چکیده [English]

One of the most fundamental principles of metaphysics is that causality. By analyzing the principle philosophers have deduced conclusions including the causal necessity. To them, thing cannot come into existence unless it is already necessitated by its complete cause. This view is regarded as incorrect by theologians since in their eyes causal necessity undermines the basis of free will in free agents. That is why they rejected "necessity rule" and replaced "priority rule". On the other hand, some doctors of fiqh methodology (usuliyeen)  in the Imamiyya tradition hold causal necessity to be in counter with human free will though they endorse it in case of non-free agent. Fayyazi, however, took a view different from all. In his view a cause is existence-giving without necessitating or even giving priority to the effect. He offered some arguments for his claim which are subject to critical considerations in the present paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Causality
  • causal necessity
  • prior necessity
  • consequent necessity
  • thing comes into existence only if necessitated
  • Professor Fayyazi