حدسیات از نگاه منطق و فلسفه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

   در این نوشتار، مهم‌ترین مباحث معرفت‌شناختی را که دربارة حدسیات بیان شدنی است ارائه کرده، کاوش و بررسی می‌کنیم: پس از بیان پیشینة این اصطلاح، به تعریف آن می‌پردازیم. سپس، چیستی حدس، تمایز آن با تجربه، تمایز آن با الهام، استقلال آن از عقل، و فرق حدسیات و مجربات را از نگاه اندیشمندان مسلمان بحث و بررسی می‌کنیم. در ادامه، بداهت آنها را ارزیابی و نقدهایی که متوجه بداهت و یقینی بودن آنها شده است ارائه کرده، به داوری می‌نشینیم. در پایان، نگاهی گذرا به اعتبار معرفت‌شناختی حدسیات می‌افکنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Conjectures in Islamic Philosophy and Logic

نویسنده [English]

  • Muhammad Hosseinzadeh
associate professor in Imam Khomeini Research and Education Institute
چکیده [English]

In the present article the most important epistemological discussions on conjectures are to be examined and explored. The history of this term as well as its definition was surveyed. The article goes on to discuss the nature of conjecture, its distinction with experience, difference with inspiration, its independence from reason, and the distinction between the conjectural and experimental in the eyes of Islamic thinkers. The self-evidence of conjectural propositions is also to be considered and the objections raised on this claim are to be reviewed and assessed. Finally it takes a short glance at the epistemic validity of the conjectures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conjecture
  • thought
  • inspiration
  • Experience
  • self-evidence of the conjectural
  • epistemological validity