از حکمت اسلامی تا حکمت هنر اسلامی؛ پژوهشی در باب الگوی جذابیت در پیام‌رسانی هنری ـ دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

مسئلۀ «جذابیت» در هر فرایند ارتباطی یکی از نخستین دغدغه‌های دوسوی ارتباط یعنی فرستنده و گیرندۀ پیام است؛  پیامی که واجد جذابیت باشد تضمین‌کنندۀ استمرار ارتباط و شکل‌گیری ارتباطی اثرگذار خواهد بود. هر دینی مبتنی بر مبانی اندیشه‌ایِ خود نظام ارتباطی خاصی را برگزیده که به تبع آن، شیوه‌ها و اهداف خاص در انتقال پیام تعیین می‌شود. لذا، ماهیت و الگوی جذابیت در پیام‌رسانی در هر نظام ارتباطی متفاوت و بسته به مبانی اندیشه‌ای آن قابل تبیین است. این امر به‌مثابه موضوع جذابیت گامی پایه‌ای و نخستین در حل مسئلۀ جذابیت خواهد بود.
در مقالۀ حاضر تلاش شده تا به مدد روش تحلیلی - توصیفی و با گزینش مبنای حکمت اسلامی، در گام نخست، ماهیت جذابیت تبیین گردد و در بخش دوم، مبانی هنر دینی در قالب عناصر و روابط الگوی جذابیت مبتنی بر حکمت اسلامی و حکمت هنر اسلامی بازسازی شده است. هنرمند، اثر هنری و مخاطب سه عنصر محوری این الگو هستند.
نتایج پژوهش حاکی از آن است که ماهیت جذابیت وصول به زیبایی و ادراک آن است و، لذا، امری متغیر و با مراتب متفاوت است. به طور خاص، در پیام‌رسانی هنری ـ دینی به میزانی که هنرمند بتواند مراتب بالاتری از زیبایی را در قالب امر محسوس به نمایش بگذارد اثرش از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود. متقابلاً مخاطب نیز به نسبت سعۀ وجودی خود به میزانی که بتواند زیبایی حاصل از اثر هنری را ادراک کند از لذت بیشتری برخوردار است و به تبع، پیام برای او جذاب خواهد بود. در این میان، نوع مدینه - اعم از فاضله یا غیرفاضله - یکی از علل مهم زمینه‌ساز در چگونگی و نوع خلق اثر هنری و ادراک آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

From Islamic Wisdom to the Wisdom of Islamic Art; A Research on the Attractiveness Pattern in Religious-Art Communication

نویسندگان [English]

  • Sayyed Muhammad Hossein Hashemiyan 1
  • Hooriya Bozorg 2
1 associate professor of Baqir Al-Ulum University
2 postgraduate student of social sciences in Baqir Al-Ulum University
چکیده [English]

The present article attempts first to explain the nature of attractiveness by means of descriptive-analytic method and based on principles of Islamic theosophy. As the second step the foundations of religious art are reformulated in terms of pattern of attraction based on Islamic philosophy and wisdom of Islamic art. Artist, art work and recipient are three central elements in this pattern. The results of the present research indicate that attractiveness is a matter of degree deeply related to beauty and its perception. Specifically in religious –art communication, the higher degrees of beauty in terms of sensual objects are manifested in a work of art, the more attractive it will be. On the other hand, recipient takes pleasure in proportion to his existential scope  so that the more  he can perceive beauty embodied in art work, the more he will enjoy and consequently the message will more attractive to him. The sort of the City, Ideal or otherwise, is one important element in creating and shaping the final art work and its realization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attractiveness
  • religious–art communication
  • beauty
  • Virtuous City
  • nonvirtuous city
  • stages of human soul