رویکرد وحدت‌گرایانه ملاصدرا به نظریه اتحاد عاقل و معقول بر مبنای بساطت نفس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی

2 استاد گروه فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد

10.22081/pwq.2019.68004

چکیده

نظریه اتحاد عاقل و معقول جایگاهی ویژه در حکمت متعالیه دارد. برخی از فلاسفه مانند ابن‌سینا آن را انکار کرده‌اند؛ لیکن ملاصدرا در موضع قبول آن است. این اختلاف‌نظر به دلیل اختلاف در مبانی این دو فیلسوف است؛ چنان‌که می‌توان گفت این نظریه فقط بر اساس مبانی حکمت متعالیه قابل تصور است. مفاد این نظریه بر اساس دیدگاه‌های رایج، اتحاد نفس با صور علمیه خود است. مبانی و نظریات ویژه ملاصدرا درباره ماهیت نفس و نیز در معرفت‌شناسی، امکان ارائه تفسیری خاص را از این قاعده فراهم می‌کند. نظر رایج درباره فرایند ادراک، تأثر از جهان خارج و صعودی بودن معرفت است، اما ساحتی از معرفت به نحو نزولی وجود دارد. بر مبنای بساطت نفس، هر شیئی در جهان خارج، اصل و حقیقتی در باطن یا مرتبه عقلانی انسان دارد. در صورت ظهور این بساطت، تمام آنچه به‌ عنوان ادراکات عقلی، خیالی و حسی به نفس نسبت داده می‌شود، ظهور آن اصل در مراتب مادون، از جمله خیال و حس است. ملاصدرا در نظریه اتحاد عالم و معلوم به این ساحت از معرفت نظر دارد، که بهترین تعبیر برای آن، با توجه به وحدت ظاهر و مظهر، وحدت علم و عالم و معلوم است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra`s Union-Based Approach to the Theory of the Oneness of Intellect and What Perceived by Intellect on the Basis of human Soul`s Simplicity

نویسندگان [English]

  • azam mardiha 1
  • Seyyed Morteza Hoseyni SHahrudi 2
  • Alireza Kohansal 3
1 Phd student at Ferdowsi University of Mashhad
2 Professor at Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate professor at at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The unity of the knowing and the known, as a theory, has a special place in transcendent philosophy. Some philosophers including Ibn Sina, have denied the theory; Mulla Sadra, however, agrees with it. This disagreement is due to the differences founded in their philosophical foundations; so that one may say: this theory can only be conceived on the basis of transcendent philosophy. The content of this theory, on the basis of common views, is the unification of human mind with its scientific forms. Mulla Sadra's specific principles and theories about the nature of the soul as well as in epistemology allow for a specific interpretation of this rule. The common view of the process of perception lie in the effect of the outside world and the ascendant state of knowledge, there may be found a downward spiral of knowledge. On the basis of the simplicity of human soul, every object in the outside world has a principle and reality in the inner of rational order of man. Given appearance of this simplicity, all rational, imaginary, and sensory perceptions would appear in downward orders of sense and imagination.  emergence of that principle in the far infrared, including imagination and sense. Mulla Sadra considers this field of knowledge in his theory of which the best expression, regarding the unity of zahir and mazhr, is the unity of the knowledge, the knowing and the known.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unity of the Knowing and the Known
  • Simplicity of the Soul
  • Substantial motion
  • Active Intellect
  • Epistemology

عنوان مقاله [العربیة]

منهج ملاصدرا الوحدویة فی نظریة اتحاد العاقل والمعقول بنائاً على بساطة النفس

چکیده [العربیة]

لنظریة اتحاد العاقل والمعقول مکانة خاصة فی الحکمة المتعالیة. أنکرها بعض من الفلاسفة ولکن ملاصدرا یعتقد بها. و هذا الخلاف سببه الاختلاف فی المبادی. و حتى یمکننا القول ان هذه النظریة یمکن تصورها وفق مبادئ الحکمة المتعالیة فقط.



ومضمون هذه النظریة بنائاً على القرائات الرائجة اتحاد النفس مع صورها العلمیة. لکن مبادئ ونظریات خاصة لدى ملاصدرا حول ماهیة النفس و نظریة المعرفة یفسح المجال لفهم خاص من هذه النظریة.



رأی الشائع حول عملیة الإدراک هو تأثر عن العالم الخارجی و صعودیة المعرفة، لکن هناک ساحة من المعرفة على نحو نزولی، و بنائا على بساطة النفس کل شیئ فی العالم الخارجی له أصل و حقیقة فی الباطن او المرتبة العقلانیة فی الإنسان.



وفی حال ظهور هذه البساطة کل ما یُنسب إلى النفس من إدراکات عقلیة و خیالیة و حسیة، لیس إلا ظهور لذلک الأصل فی مراتب الدنیى کالخیال و الحس. و ملاصدرا فی نظریة اتحاد العاقل والمعقول یطمح إلى هذه الساحة من المعرفة و افضل تعبیر لها بالنظر إلى وحدة الظاهر والمظهر هو وحدة العلم والعالم والمعلوم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • اتحاد العاقل والمعقول
  • بساطة النفس
  • الحرکة الجوهریة
  • العقل الفعال
  • نظریة المعرفة