بررسی و نقد روش کلامی اقبال لاهوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه گلستان

10.22081/pwq.2020.69116

چکیده

اندیشمندان مسلمان همواره با شیوه‌های مختلف از دین دفاع کرده‌اند. اقبال لاهوری یکی از همین اندیشمندان است که تکاپوی بسیاری نمود تا دین را در عصر جدید احیاء و بازسازی کند. این پژوهش با شیوه توصیفی - انتقادی سعی می‌کند روش کلامی اقبال در دفاع از دین را واکاوی نماید. یافته‌های پژوهش مشخص کرد که اقبال در وجه سلبی دستگاه کلامی خود، شیوه «فلاسفه اسلامی» و نیز «کلام سنتی اسلامی» در دفاع از آموزه‌های دینی را ناتمام و بلکه نادرست می‌داند. عقلانی محض بودن و فقدان شورانگیزی این دو دانش، عامل این رویگردانی است. اقبال در وجه ایجابی اندیشه‌اش سعی کرده است از طریق «تجربه دینی» -که قرابت معنایی با «شهود عرفانی» دارد- از دین دفاع کند. او یقین دارد که تنها همین روش، ابزار مناسب و هم‌گرا با نیاز بشر امروزین و مطابق با خواست قرآن است. پژوهش حاضر در قسمت نقد نشان داده است که اقبال شناخت عمیقی از تراث اسلامی نداشته است و شیوه کلام‌پژوهی وی قوت لازم در دفاع از دین را ندارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study and Critique of Iqbal Lahori's Theological Method

نویسنده [English]

  • Hasanali salmanian
Assistant professor at Golestan University
چکیده [English]

Muslim thinkers have always defended religion in various ways. Iqbal Lahori is one of those thinkers who tried to revive and rebuild religion in the new era. This research tries to analyze Iqbal's theological method in defending religion in a descriptive-critical way. According to the findings of this study, Iqbal, in negative aspect of his theological system, considers the method of "Islamic philosophers" and "traditional Islamic theology" as being incomplete rather incorrect in defending religious teachings. The pure rationality and lack of excitement of these two field is the cause of this turn. In a positive way, Iqbal has tried to defend religion through "religious experience," which has a semantic affinity with "mystical intuition." He believes that only this method is suitable for defending religion, and this method is in accordance with the Qur'anic teachings and in line with the needs of today's human beings. This research, as being critical partly, has shown that Iqbal did not have a deep knowledge of Islamic heritage and his theological research method did not have the necessary power to defend religion

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iqbal Lahori
  • Theology
  • Philosophy
  • Mysticism and Sufism
  • Religious Experience

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة ونقد لمنهج اقبال اللاهوری الکلامی

چکیده [العربیة]

مازال المفکرون المسلمون یدافعون عن الدین بمختلف الطرق. ومنهم اقبال اللاهوری حیث جاهد کثیراً لإحیاء الدین فی العصر الحدیث.
هذا البحث بمنهج وصفی –نقدی یحاول مناقشة منهج اقبال الکلامی فی الدفاع عن الدین.
والنتیجة أن اقبال فی البعد السلبی لایعتبر طریقة الفلاسفة المسلمین و الکلام الإسلامی التقلیدی مجدیاً وبل یعتبرها خاطئاً..
والعامل الأساس لهذا الأمر هو أن طریقتم عقلیة بشکل مطلق وفاقدة للجاذبیة. و فی البعد الإیجابی لفکره یحاول اقبال الدفاع عن الدین من خلال التجربة الدینیة، والتی تشبه کثیراً الشهود العرفانی.
وهو على یقین بأن هذا المنهج هو الطریق الوحید الذی یعتبر آلة مناسبة و متلائمة مع حاجات البشر و مطابق للقرآن.
وفی قسم النقد، تعرض المقالة أن اقبال لم یکن لدیة معرفة کاملة عن التراث الإسلامی و منهجه الکلامی لیس قویاً بما فیه الکفایة للدفاع عن الدین

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الکلام
  • الفلسفة
  • العرفان و التصوف
  • التجربة الدینیة
  • اقبال اللاهوری