تحلیل نظریه حکایت در علم حصولی از دیدگاه استاد فیاضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه حکمت و فلسفه ایران

2 طلبه سطح سه حوزه علمیه قم

10.22081/pwq.2020.69268

چکیده

بحث معرفت‌شناسانه دربارۀ ویژگی حکایت، از مباحث بنیادین در معرفت‌شناسی معاصر است. معرفت‌شناسان مسلمان نیز در مورد ذاتی‌بودن و بالفعل بودن حکایت مفاهیم، دیدگاه‌های متفاوتی دارند. رأی مشهور معرفت‌شناسان مسلمان بر آن است که حکایت، ذاتیِ باب برهان، و وصف بالفعل صورت‌های ذهنی است. برخی دیگر بر این باورند که حکایت بالفعل تنها در مرتبۀ تصدیق، صادق است و حکایت تصورات و قضایا، شأنی و بالقوه است. در مقابل این دیدگاه‌ها، استاد فیاضی حکایت را ذاتی باب‌ ایساغوجی و بالفعل صورت‌های ذهنی می‌داند. در این مقاله تلاش شده است با تبیین تحلیلی دیدگاه استاد فیاضی و وارسی انتقاد‌ها بر این دیدگاه، ابعاد جدیدی از مسئله حکایت روشن گردد. تبیین دقیق مفاهیم دخیل در فرایند حکایت در آرای این حکیم نشان می‌دهد نقدهای وارد بر دیدگاه ایشان، از جمله نادیده‌گرفتن نقش فاعل شناسا در فرایند حکایت یا عدم دلالت ادله بر مدّعا، وارد نیستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Theory of Ḥikāyat, Essential Denotation of Mental Ideas and Forms, in `Ilm-i Ḥuṣulī. Acquired Knowledge, as Viewed by Professor Fayyāḍī

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ahmad Ghaffari 1
  • Zeinab Siraju`ldin 2
1 Assistant professor, Iranian Research Institute of Philosophy
2 Hawzah student, level three
چکیده [English]

Epistemological discussion of the nature of ḥikāyat is known as one of the fundamental issues in contemporary epistemology. Muslim epistemologists also have different views on the nature and actuality of ḥikāyat. Popular Muslim epistemologists, have taken ḥikāyat as dhātī bāb-i burhān, natural of the demonstration, and waṣf-i bi`lfi`l-i ṣūrathā-yi dhihnī, actual quality of mental forms. Some believe that only in the level of taṣdīq, affirmation, one may agree with ḥikāyat-i bi`lfi`l, while in the level of taṣawwurāt, mental forms,and qaḍāyā, propositions, it is bilquwwah, potential. Contrary to these views, Fayyāḍī has viewed ḥikāyat as dhātī bāb-i Isagoge and bi`lfi`l in mental forms. In this article, an attempt has been made to clarify new dimensions of the issue by analytically explaining Fayyāḍī's point of view and examining the criticisms in the field. Accurate explanation of the concepts having to do with the process in the opinions of this philosopher shows that there are no criticisms of his view and such critiques as ignoring the role of the cognitive agent in the process of ḥikāyat or lack of any evidence denoting the claim may not be agreed with.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acquired Knowledge
  • `Ilm-i Ḥuṣulī
  • Ḥikāyat
  • Ḥikāyat-i Bi`lfi`l
  • Essentialness
  • Fayyāḍī

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل لنظریة الحکایة فی العلم الحصولی من وجهة نظر الإستاذ فیاضی

چکیده [العربیة]

من المباحث الأساسیة فی نظریة المعرفة المعاصرة دراسة خصائص الحکایة، حیث هناک آراء مختلفة للمفکرین المسلمین حول کون حکایة المفاهیم ذاتیة و فعلیة. المشهور عند المفکرین المسلمین أن الحکایة للمفاهیم من قبیل الذاتی فی باب البرهان و الصور الذهنیة موصوفة بها بالفعل. ورأی بعض آخر أن الحکایة بالفعل إنما تصدق فی مرتبة التصدیق و فی مرتبة التصورات و القضایا لیست الحکایة إلا بالقوة وشأنیة. وفی المقابل، یرى الاستاذ فیاضی أن الحکایة ذاتیة للصور الذهنیة بالمعنى المطروح فی باب الایساغوجی و هی بالفعل للصور الذهنیة. فنحاول فی هذه المقالة تبیین رؤیة الأستاذ فیاضی و دراسة الاشکالات المطروحة علیها. یتبین عند شرح دقیق لمفاهیم المستفادة فی النظریة أن الانتقادات المطروحة کعدم دلالة الأدلة او تجاهل دور الفاعل غیر واردة علی النظریة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العلم الحصولی
  • الحکایة
  • الحکایة بالفعل
  • الذاتیة
  • فیاضی