تحلیل انتقادی دیدگاه هیوم در باب شکاکیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

10.22081/pwq.2021.70477

چکیده

هیوم از فیلسوفان تجربه­گراست که گاهی خود را فیلسوف شکاک می‌نامد و گاهی با شکاکیت مخالفت می‌کند؛ از این رو ارائه طرح منسجم از فلسفه هیوم یکی از مسائلی است که شارحان با آن روبه‎رو هستند. در این نوشتار کوشش می‌شود طرح منسجمی از آرای هیوم در باب شکاکیت ارائه شود. هیوم منطقاً شکاکیت را موجه و مستدل، اما به علل روان­شناختی ناپایدار و موقت می‌داند؛ به همین دلیل ضمن دفاع از استدلال‌های شکاکانه در زمینه «سرایت احتمال خطا در هر استدلال عقلی» و «نفی عقلی‏بودن اعتقادات طبیعی (مثلاً اعتقاد به علیت و اعتقاد به وجود خارجی و اعتقاد به نفس)، از گریزناپذیری این اعتقادات دفاع می‌کند و می‌کوشد با بی‌اعتنایی به تردیدهای شکاکانه، این اعتقادات را حفظ کند. البته در این نوشتار مشخص می‌شود این موضع شکاکانه هیوم خالی از اشکال نیست؛ هم از این جهت که استدلال‌های شکاکانه مورد نظرش مخدوش است و هم از این جهت که راهکار روان­شناختی او قادر به غلبه بر تردیدهای شکاکانه نیست؛ بنابراین موضع شکاکانه هیوم از جهات مختلفی پذیرفتنی نیست و نمی‌تواند جایگزین تبیین عقلی و صحیح فیلسوفان مسلمان برای این اعتقادات باشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Hume's View on the Skepticism

نویسندگان [English]

  • Meysam Shadpoor 1
  • Seyed Mahmoud Musawi 2
1 Phd student, Baqir al-Olum University
2 Associate professor, Baqir al-Olum University
چکیده [English]

Hume is an empiricist philosopher who sometimes calls himself a skeptical philosopher and sometimes opposes skepticism; Hence, presenting a coherent image of Hume's philosophy is one of commentators` concern. This paper attempts to provide a coherent outline of Hume's views on skepticism. Hume logically justifies skepticism, but for psychological reasons, it is unstable and temporary; For this reason, while defending skeptical arguments about the "contagion of error in any rational argument" and the "denial of the rationality of natural beliefs (eg, belief in causality, belief in external existence, and belief in the self), he defends the inevitability of these beliefs and tries to preserve these beliefs by ignoring skeptical doubts. Of course, this article makes it clear that Hume's skeptical stance is not free from flaws; both because the skeptical arguments in question are distorted and because his psychological approach is incapable of overcoming skeptical doubts; Therefore, Hume's skeptical position may not be taken as acceptable in many ways and cannot replace the rational and correct explanation of Muslim philosophers in the field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hume
  • Skepticism
  • Philosophy
  • Skeptical Philosophy
  • Natural Belief

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل نقدی لوجهة نظر دیفید هیوم حول الشک

چکیده [العربیة]

هیوم هو من الفلاسفة التجریبیین والذی یطلق على نفسه فی بعض الأحیان لقب الفیلسوف الشکاک ویعارض الشک تارة اخرى؛ ومن هذا المنطلق فإن تقدیم صیغة منسجمة من فلسفة هیوم هی أحد القضایا التی یواجهها الباحثون. تم السعی فی هذه المقالة الى تقدیم صیغة منسجمة عن آراء هیوم حول الشک. حیث یقوم هیوم بتبریر واستدلال الشک منطقیاً لکنه یعتبره أمراً مؤقتاً وغیر ثابت لأسباب نفسیة؛ ولهذا السبب فمع الدفاع عن استدلالات الشک فی مجال " احتمالیة الخطأ فی أی استدلال عقلی" و"نفی عقلانیة المعتقدات الطبیعیة (مثل الإعتقاد بالعلة والسببیة والإعتقاد بالوجود الخارجی والإعتقاد بالذات)، فإنه یدافع عن ضرورة هذه المعتقدات ، ویسعى للحفاظ على هذه المعتقدات مع عدم ایلاء الاهتمام بالتردد والشک. وبالتاکید یتم التبیین فی هذا البحث أن مواقف هیوم الشکیة لا تخلو من المشاکل؛ وهذا لأن استدلالاته الشکیة التی یعبر عنها منقوصة ولأن نهجه النفسی غیر قادر

على التغلب على التردید الشکی؛ وبالتالی فإن موقف هیوم الشکاک

غیر مقبول من جوانب عدة ولا یمکن أن یحل محل التفسیر العقلانی والصحیح للفلاسفة المسلمین لهذه المعتقدات.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • هیوم
  • الشک
  • الفلسفة
  • فلسفة الشک
  • الاعتقاد الطبیعی