Allāmah Ṭabāṭabā’ī and Critique of the Unity of the Detailed Knowledge of God in ‘Irfān

Document Type : Research Paper

Author

10.22081/pwq.2023.76035

Abstract

Theological discussions hold a significant place in philosophy and theoretical mysticism (‘irfān), and are discussed under the rules of the reality of existence and its accidents or determinations. One of the issues raised in this field is the elucidation of the levels of divine knowledge. The prevailing view in theoretical mysticism expounds detailed knowledge before creation through the determination of unity. In the determination of unity, the Almighty has the knowledge of the affairs, names and perfections of the essence, which is detailed and in the form of immutable essences. The cognitive forms and the immutable essences (a’yān-i thābitāh) within unity serve as the criterion for pre-creation detailed knowledge and act as the mediator for manifesting multiplicity of objects in the external world. The question arises whether the perspective of mystics in associating this form of detailed knowledge to the Almighty can be accepted or not. Despite the discussions presented in explaining and correcting the mystics' viewpoint, accepting a formal detailed knowledge for the Almighty needs to be reconsidered. ‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī has criticized the mystics' immutable essences perspective in explaining the detailed knowledge of the Almighty, criticizing in the same context of the Mu'tazilites’ thoughts regarding the pre-eternal subsistents (thābitāt-i azalī). In this article, through an analytical approach, we delve into the explanation and reinforcement of ‘Allāmah's critique of the mystics' perspective, demonstrating that accepting the unity presented in mysticism as a level of pre-creation detailed knowledge of the Almighty is a matter of contemplation and doubt.

Keywords

Article Title [العربیة]

العلاّمة الطباطبائی ونقد النظریّة العرفانیّة القائلة بالواحدیّة فی مجال العلم الإلهی التفصیلی

Abstract [العربیة]

تحظى مسائل الإلهیّات بأهمّیة بالغة فی الفلسفة والعرفان النظریّ، ویُبحث عنها فی هذین العلمین تحت عنوان: أحکام وعوارض حقیقة الوجود أو تعیّناتها؛ ومن بین هذه المسائل، هناک مسألة بیان مراتب العلم الإلهیّ. ویتمثّل الرأی السائد فی العرفان النظریّ بخصوص علمه تعالى التفصیلیّ بالأشیاء قبل إیجادها فی بیان هذا العلم عن طریق مسألة تعیّن الواحدیّة، حیث یتحقّق علم الله تعالى بشؤونه وأسمائه وکمالات ذاته فی هذا التعیّن بنحو تفصیلیّ، وفی قالب الأعیان الثابتة. وتُعدّ الصور العلمیّة والأعیان الثابتة فی مقام الواحدیّة ملاکًا للعلم التفصیلیّ قبل الإیجاد، وواسطةً لظهور الکثرة العینیّة فی الخارج. والسؤال المطروح هنا هو: هل یُمکننا القبول برأی العرفاء القاضی بنسبة هذا النوع من العلم التفصیلیّ إلى الله تعالى؟ یبدو أنّه: رغم المسائل التی ذُکرت لتفسیر هذا الرأی وتصحیحه، فإنّ القبول بالعلم التفصیلیّ الصوری فی حقّ الله تعالى هو أمر جدیر بالتأمّل، حیث نجد العلاّمة الطباطبائیّ قدّس الله نفسه الزکیّة ینتقد نظریّة الأعیان الثابتة العرفانیّة فی بیان العلم الإلهیّ التفصیلیّ، فی نفس سیاق نقده لفکرة الثابتات الأزلیّة التی طرحها المعتزلة. لقد سعینا فی هذه المقالة إلى بیان نقد العلاّمة لرأی العرفاء وتقویته، مستعینین فی ذلک بالمنهج التحلیلیّ، حیث أشرنا فیها إلى أنّ القبول بکون الواحدیّة العرفانیّة هی مرتبة علم الله تعالى التفصیلیّ بالأشیاء قبل الإیجاد أو الظهور هو أمر جدیر بالتأمّل ومحلّ للشکّ والتردید.

Keywords [العربیة]

  • العلاّمة الطباطبائیّ
  • علم الحقّ تعالى
  • مرتبة الواحدیّة
  • نقد العرفان النظریّ

References

  • ابن ترکه، علی (1396)، تمهید القواعد، به تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • ابن عربى، محى‌الدین(1370)، فصوص الحکم، قم: الزهرا.
  • تلمسانى، سلیمان‌بن‌على (1428ق)، شرح مواقف النفرى‏، تحقیق عاصم ابراهیم الکیالى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • جندى، مؤیدالدین (1423ق)، شرح فصوص الحکم، به تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
  • جوادی آملی، عبدالله (1372)، تحریر تهمیدالقواعد، قم: الزهراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1375)، تحریر تهمیدالقواعد، قم: اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1386)، رحیق مختوم، قم: اسراء.
  • حلى‏، حسن‌بن‌یوسف (1422ق)، کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد، تعلیقه حسن حسن‌زاده آملی، قم: جامعه مدرسین‏‏.
  • صدرالمتألهین شیرازی (1981م)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت‏: دار احیاء التراث العربی‏.
  • صدرالمتألهین شیرازی (1387)، سه رسائل فلسفى‏، با مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانى، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • طباطبایى، سید محمدحسین (1369)، نهایة الحکمه، قم: موسسة النشر الاسلامى.
  • طباطبایى، سید محمدحسین (1388)، بررسی‌های اسلامی‏، قم: بوستان کتاب.
  • طباطبایى، سید محمدحسین (بی‌تا)، بدایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  • قیصرى رومى، محمدداوود (1375)، شرح فصوص‌الحکم، به تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانى، تهران: علمى و فرهنگى.
  • کربلایی، سید احمد (1410ق)، توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی، تهران: حکمت.
  • کربلایى، جواد(بی‌تا)، ‏الأنوار الساطعة فى شرح الزیارة الجامعة، به تحقیق محسن اسدى، قم: دارالحدیث.
  • طباطبایى، سید محمدحسین (1370)، رسائل توحیدی، تهران: الزهرا.
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق)، تعلیقة علی نهایةالحکمه، قم: مؤسسه طریق حق.
  • طباطبایى، سید محمدحسین(1368)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
  • شیروانی، علی (1387)، ترجمه و شرح نهایة الحکمة، قم: بوستان کتاب.
  • جمعی از نویسندگان (1381)، مرزبان وحی و خرد، قم: بوستان کتاب.
  • موسوی خمینى، سید روح‌الله(1388)، چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
  • ابن سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1363)، ‏المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانى، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى‏.

Files

Share

How to cite

Statistics