Evolution of the Theory of Subjective Considerations (I’tibāriyāt) After ‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī

Document Type : Research Paper

Author

Ph.D. Graduate in Philosophy of Social Sciences, Baqir al-Olum University

10.22081/pwq.2024.76050

Abstract

‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī's theory of subjective considerations (i’tibāriyāt) possesses numerous capacities in solving issues in the fields of jurisprudence, the principles of jurisprudence, ethics, social sciences, philosophy, and metaphysics. These extensive capacities have placed this theory at the center of attention for scholars after ‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī, leading to broad discussions and debates around it. These discussions have led to consequences for this theory. On one hand, critiques have brought to light the weaknesses of this theory, addressing and mitigating them, thus contributing to its dynamism and advancement. On the other hand, an unbalanced image of this theory has been presented, focusing on certain aspects while neglecting other parts and abundant capacities of it. Ultimately, interpretations of the theory of subjective considerations have been offered that make the understanding of this theory in the current decades difficult and raise serious question of which interpretations truly align with ‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī's theory. This paper aims to describe the evolution of the theory of subjective considerations, exploring critiques and interpretations in two separate sections.

Keywords

Article Title [العربیة]

التحوّلات الطارئة على نظریّة الاعتبارات بعد العلاّمة الطباطبائی

Abstract [العربیة]

تتمتّع نظریّة الاعتبارات للعلاّمة الطباطبائی1 بإمکانیّات متعدّدة فی مجال حلّ مسائل علم الفقه وأصول الفقه والأخلاق والعلوم الاجتماعیّة والفلسفة وعلم ما بعد الطبیعة؛ وقد حظیت هذه الإمکانیّات باهتمام العلماء بعد العلاّمة الطباطبائی1، وشکّلت محطًّا للبحث ومدارًا لنقاشات واسعة، حیث استتبعت هذه الأبحاث مجموعة من النتائج بالنسبة لهذه النظریّة.

فمن جهة أولى، عملت هذه الدراسات ـ عن طریق نقد نظریّة الاعتبارات ـ إلى إبراز نقاط ضعفها، وترمیمها؛ ممّا أفضى فی الأخیر إلى استمرار تطوّر هذه النظریّة وتکاملها. لکنّها من جهة أخرى عرضت تفسیرات غیر متوازنة لهذه النظریّة، مسلّطةً الضوء على أجزاء منها، وصارفةً النظر عن بقیّة أجزائها، وعن إمکانیّاتها الوفیرة. وفی نهایة المطاف، فقد عرضت تلک الدراسات تفسیراتٍ لنظریّة الاعتبارات تُعرّض فهمها فی العقود الحالیة إلى الخطر، وتطرح أمامنا بکلّ جدّیة السؤال التالی: أیّ هذه التفسیرات یتطابق تمامًا مع نظریّة الاعتبارات للعلاّمة الطباطبائی1؟

وتسعى المقالة الحالیة إلى وصف التحوّلات الطارئة على نظریّة الاعتبارات، وذلک من خلال تقسیم البحث إلى فصلین: فصل الانتقادات، وفصل التفسیرات.

Keywords [العربیة]

  • نظریّة الاعتبارات
  • النقد
  • التفسیر

References

  • اردستانی، محمدعلی (1392). نفس الامر در فلسفه اسلامی. چاپ دوم. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • اصفهانی، محمدحسین (1374). نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (طبع قدیم). چاپ اول. به تحقیق رمضان قلی‌زاده مازندرانی. قم: انتشارات سیدالشهداء.
  • اصفهانی، محمدحسین (1418ق). حاشیه کتاب المکاسب (ج1). چاپ اول. به تحقیق و تصحیح عباس محمد آل سباع قطیفی. قم: انتشارات أنوار الهدی (ط-الحدیثه).
  • حائری یزدی، مهدی (1384). کاوش‌‌های عقل عملی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  • جوادی محسن و دیگران (1395). گفتارهایی در نظریه اعتباریات و نظریه اجتماعی. چاپ اول. تهران: دانشگاه امام صادق۷.
  • جوادی آملی، عبدالله (1383). سرچشمه اندیشه (ج4). چاپ اول. قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1386). شریعت در آینه معرفت. چاپ پنجم. قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1387). تحریر تمهید القواعد، جلد1، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء
  • جوادی آملی، عبدالله (1389/الف). تسنیم (ج13). چاپ سوم. قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1389/ب). حیات حقیقی انسان در قرآن. چاپ پنجم. قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1393). تحریر رسالۀ الولایة (ج1). چاپ دوم. قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1390). سخنرانی در کنگره آخوند خراسانی: esra.ir. 26/9/1390.
  • صدرالمتألهین شیرازی، محمد (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. چاپ پنجم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • طالب‌زاده، سید حمید (زمستان 1395). دو دیدگاه درباره نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی1، فصلنامه علوم انسانی صدرا، شماره هجدهم، سال پنجم.
  • طباطبایی، سید محمدحسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم. چاپ دوم. تهران: انتشارات صدرا.
  • طباطبایی، سید محمدحسین (1387). اصول فلسفه رئالیسم. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب.
  • طباطبایی، سید محمدحسین (1416ق). نهایة الحکمة. چاپ دوازدهم. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.‏
  • طباطبایی، سید محمدحسین (1428ق). مجموعة رسائل العلامه الطباطبایی1. چاپ اول. قم: نشر باقیات.
  • طباطبایی، سید محمدحسین (1430ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ نهم. قم: نشر مؤسسۀ النشر الاسلامی التابعه لجاعه المدرسین بقم المشرفه.
  • طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). حاشیة الکفایة (ج2). چاپ اول. قم: بنیاد فکری علامه طباطبایی1.
  • عابدی شاهرودی، علی (پاییز 1392). شرح و نقد نظریه اعتباریات، «پژوهش‌‌های اصولی»، فصلنامه تخصصی علم اصول، شماره هجدهم، سال پنجم.
  • عابدی شاهرودی، علی (تابستان 1393). علم اصول بر پایه نقد اعتباریات و تحقیق و قضایای حقیقی، «پژوهش‌‌های اصولی»، فصلنامه تخصصی علم اصول، شماره بیست و یکم، سال ششم.
  • عابدی شاهرودی، علی (1394). نقد قوه شناخت. چاپ اول. به کوشش محمدعلی اردستانی. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • عابدی شاهرودی، علی (1395). قانون اخلاقی بر پایه نقد عقل به عقل. چاپ اول. قم: انتشارات طه.
  • لاریجانی، صادق (1386). نظریه ای در تحلیل الزامات اخلاقی و عقلی. نشریه پژوهش‌‌های اصولی، فصلنامه تخصصی علم اصول، شماره هفتم، سال سوم.
  • مصلح، علی‌اصغر (زمستان 1392). اعتباریات علامه طرحی فلسفی برای فرهنگ. نشریه علمی پژوهشی حکمت و فلسفه، شماره چهارم، سال نهم.
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1383). آموزش فلسفه (ج1). چاپ چهارم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
  • مطهری، مرتضی (1373). مجموعه آثار (ج13). تهران: انتشارات صدرا.
  • مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار (ج22). چاپ دوم. تهران: انتشارات صدرا.
  • مطهری، مرتضی (1390). مجموعه آثار (ج2). چاپ نوزدهم. تهران: انتشارات صدرا.
  • ملایی، رضا (1397). الزامات روش‌شناختی استدلال‌‌های جاری در اعتباریات اجتماعی. رساله دکتری رشته فلسفه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم۷.

Files

Share

How to cite

Statistics