Explaining the Mode of Existence of Divine Traditions Based on the Principles of Transcendent Philosophy (Ḥikmat-e Mutaʿāliyah)

Document Type : Research Paper

Authors

1 Department of Philosophy and Theology, Faculty of Philosophy and Ethics, Baqir-Al-Olum University, Qom, Iran

2 Department of Philosophy and Theology, Baqir-al Olum University, Qom, Iran

10.22081/pwq.2025.72294.1239

Abstract

Divine traditions, meaning the laws governing divine actions, have long attracted the attention of Islamic exegetes, and in later periods, the interest of theologians; however, philosophical studies in this field are rarely found. One of the fundamental philosophical-ontological questions concerning divine traditions pertains to the manner of their existence. This study, employing a rational-analytical method and grounded in the principles of Transcendent Philosophy (Ḥikmat-e Mutaʿāliyah), investigates the extension of this philosophical system in explaining how divine traditions exist. Specifically, the research focuses on questions such as: what is the ontological mode of divine traditions; do they belong to existence or quiddity (māhiyyah); do they possess external existence or not; and are they mentally posited (iʿtibārī dhihnī) or objectively real (ʿaynī). In this context,
the ontology of divine traditions is analyzed through the lens of the four causes (ʿilal
al-arbaʿah), alongside an explanation of certain attributes and characteristics of these divine traditions. The findings indicate that divine traditions are not quiddative entities; rather, they are among the properties of existence and possess an objective reality that is actualized in the very existence of beings in the external world. Moreover, the concept of “tradition” and the notions signifying divine traditions belong to the category of secondary philosophical intelligibles (maʿqūlāt thanawī falsafī). All divine traditions operate under the general law of causality, which endows them with universality, immutability, order, and hierarchical structure.

Keywords

References

آشتیانی، جلال‌الدین (1381). شرح بر زاد المسافر. قم: بوستان کتاب.
آقاجانی، نصرالله (1393). ویژگی‌ها و انواع سنت‌های الهی در تدبیر جوامع. اسلام و مطالعات اجتماعی، 2(3)، ص32-59.
ابن سیده، على بن اسماعیل (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج8.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1376). الهیات شفاء. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا). لسان العرب. بیروت: دارالفکر، ج13.
ازهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج12.
بنیاد پژوهش‌های اسلامی (1414ق). شرح المصطلحات الفلسفیة. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامى.
تهانوی، محمد اعلی بن علی (1996م). موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، ج2.
جرجانی، علی بن محمد (1370). التعریفات. تهران: نشر ناصرخسرو.
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، چاپ سوم، ج1.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیة.
زکوی، غلامحسین (1391). حکومت خداوند یا سنت ایجاد و تأثیر. قم: نشر ادیان.
صدر، محمدباقر (بی‌تا). مدرسة القرآنیة. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). شواهد الربوبیة. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة المصطفوی، چاپ دوم، ج1-3، 6-5.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1378). سه رساله فلسفی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ سوم.
طباطبایی، سید محمدحسین (1416ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوازدهم.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه‏، ج16، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن طبرسی (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. انتشارات ناصرخسرو، تهران، چاپ سوم، ج8.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج8.
عجم، رفیق (2004م). موسوعة مصطلحات ابن خلدون و الشریف علی محمد الجرجانی. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، ج2.
فارابی، محمد بن محمد (1996م). احصاء العلوم. بیروت: دار و المکتبة الهلال.
فخر رازی، محمد بن عمر (1384). شرح الإشارات و التنبیهات. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ج1.
فیومى، احمد بن محمد (1414ق). المصباح المنیر. قم: دارالهجرة، چاپ دوم، ج1.
لاهیجی، محمدجعفر بن محمدصادق (1386). شرح رسالة المشاعر. قم: بوستان کتاب.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392). حقوق و سیاست در قرآن. قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی، چاپ چهارم.
مصباح یزدی، محمدتقی (1397). راه و راهنماشناسی (مجموعه‌ کتب آموزشی معارف قرآن). قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، چاپ سوم.
مطهری، مرتضی (۱۳89). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا، ج6-5.
نکری، قاضی احمد (1421ق). دستور العلماء أو جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون. بیروت: دار الکتب العلمیه، ج3.
 
Theosophia Practica
Volume 17, Issue 2
August 2025
Pages 52-31

Files

Share

How to cite

Statistics