جستارگشایی در ظرفیت‌های فلسفة اسلامی در برهانی کردن حرکت نفس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعة المصطفی العالمیۀ و مدیر گروه مطالعات اسلامی

چکیده

بحث از حرکت نفس مسئله‌ای نسبتاً جدید و محصولِ تأملاّتی در آرای فیلسوفان گذشته است. گرچه فیلسوفانی چون ابن‌سینا و صدرالمتألهین مبحثی جداگانه به آن اختصاص نداده‌اند، از لوازمِ مبانی ایشان می‌توان به نظریاتی در این باب دست یافت؛ ابن‌سینا، به تبع ممتنع دانستن حرکت در جوهر و حرکت در مجردات، نفس را اولاً تنها در ناحیة اعراضش و ثانیاً فقط در حیات مادی‌اش متحرک می‌داند، گرچه امکانِ تکامل برزخی را نفی نمی‌کند. صدرالمتألهین جوهر نفس را متحرک می‌داند اما همچنان به مشروط بودن حرکت به مادیت ملتزم است. در گام اولِ این نوشتار، آرای فیلسوفان مذکور در باب حرکت نفس ذکر شده است و در گام دوم، محل نزاع و مشکل اصلی در متحرک دانستن جوهر نفس بررسی شده است و در گام سوم، شش راه به‌عنوان ظرفیت‌های حکمت متعالیه برای برهانی کردن حرکت نفس پس از مفارقت از بدن بیان گردیده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploration of the Islamic Philosophy Capacities in Demonstrating the Movement of Soul

نویسنده [English]

  • Narjes Roudgar
assistant professor in Al-Mustafa University
چکیده [English]

Debate on the motion of soul is a problem raised as result of reflection on views of previous philosophers. Although such philosophers as Avicenna and Mulla Sadra have not dedicated a separate argument to this problem, one can obtain their views by examining the implications of their philosophical principles. To Ibn Sina substantial motion as well as change in in incorporeal being is impossible, thus soul can be in change only in her accidents and material life though he did not reject purgatory perfection. Mulla Sadra by contrast maintain the theory of substantial motion nevertheless he is committed to the condition of materiality for possibility of any movement. In the first step the present article is an attempt to review on viewpoints of afore-mentioned philosophers and examine in the second step the exact point of controversy holding the substance of soul in motion and finally offer six possible ways based on capacities of transcendent theosophy in proof of soul movement after its separation from body

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motion
  • soul
  • Ibn Sina
  • Mulla Sadra
  • Immateriality
  • matter