بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و آیت‌الله مصباح یزدی دربارۀ معقول ثانی فلسفی و رابطۀ آن با وجود ربطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

2 دانش‌آموختة سطح سه حوزة علمیة قم

چکیده

معقولات که از نوع مفاهیم کلی‌اند به سه دسته تقسیم می‌شوند: معقول اول، معقول ثانی منطقی و معقول ثانی فلسفی. علامه طباطبایی معقول ثانی فلسفی را به مفهومی که عروض آن ذهنی و اتصافش خارجی‌ است تعریف کرده و نقش علم حضوری را در دستیابی به آن برجسته شمرده است. آیت‌الله مصباح‌یزدی این نوع مفاهیم را مفاهیمی انتزاعی که حاکی از نحوة وجود است می‌داند و همچون استادش نقش علم حضوری را برجسته می‌شمارد. وی برای سنجش و کندوکاو ذهنی نقش زیادی قایل است و، از این رهگذر، دامنة معقولات ثانیه را گسترش می‌دهد.ازآنجاکه علامه طباطبایی ثبوت خارجیِ وجود رابط را پذیرفته است، چگونگی ارتباط معقولات ثانیة فلسفی با خارج را به نحو وجود فی غیره تفسیر می‌کند. تحقق این مفاهیم در خارج را به نحو وجود رابط و فی غیره می‌داند. اما آیت‌الله مصباح‌یزدی تحقق مفاهیم فلسفی را صرفاً به وجود منشأ انتزاع دانسته، هیچ نحو وجودی ـ حتی ضعیف ـ برای مفاهیم فلسفی در خارج قایل نیست، چه ایشان تحقق خارجی وجود رابط و نسبت را در خارج قبول ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Allama Tabatabaei and Mesbah’s Views on Secondary Philosophical Intelligible and it Relation with Copulative Existence

نویسندگان [English]

  • Askari Suleimaniamiri 1
  • Seyyed Abolqasem Hosseini 2
1 associate professor in Research & Education Institute of Imam Khomeini
2 graduate from Hawze Elmiyye
چکیده [English]

Intelligibles as universal concepts are divided into three groups of primary, secondary logical and secondary philosophical intelligibles. Highlighting the role of presential knowledge in obtaining the latter sort of intelligibles Allama Tabatabaei has defined them as concepts that though abstracted by mind characterize external objects. Similarly, Mesbah Yazdi regards such terms as abstracted by mind and indicating mode of being. He also focuses the role of knowledge by presence and activities of mind in exploration of such concepts and in this way expanded the extent of secondary philosophical intelligibles. Whether or not such concepts exist externally is the matter of disagreement between Allama and Mesbah. According to Allama they are somewhat existent as depending altogether on other beings but in the eyes of Mesbah they lack any external realization and exist only because their origin of abstraction exists and so such concepts serve the purpose of characterizing the ways and modes things are.
 
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • secondary philosophical intelligible
  • existence
  • occurrence
  • characterization
  • copulative existence
  • Allama Tabatabae
  • Mesbah Yazdi