نظریۀ فطرت؛ به‏مثابه مبنای معرفت‌شناختی علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

10.22081/pwq.2019.67174

چکیده

بر اساس دیدگاه اندیشمندان اسلامی، انسان موجودی فطرتمند است؛ به این معنا که جنبة ثابتی دارد که دین الهی با آن هماهنگ بوده، بر اساس آن نازل شده است. ازاین‏رو، فطرت به آفرینش ویژة انسان اشاره دارد که در سه بعد شناختی، گرایشی و توانشی قابل دسته‌بندی است.
پذیرش مسئله فطرت به عنوان یکی از مهم‏ترین پیش‌فرض‌های انسان‌شناختی در علوم انسانیِ اسلامی، آثار فراوانی از خود به جای می‌گذارد.  نوشتار حاضر تلاش کرده است برایند این مبنا را از حیث معرفت‌شناختی بررسی کند. اینکه فطرت می‌تواند چونان منبعی برای معرفت و معیاری برای توجیه و سنجش آن، و تنها راه حل چالش نسبیت در علوم توصیفی و هنجاری به شمار آید، از جمله دستاوردهای پژوهش حاضر تلقی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Theory of Innate Nature as the Epistemological Foundation for Humanities

نویسنده [English]

  • ghasem tarkhan
Member at Islamic Research Institute for Culture and Thought
چکیده [English]

The theory of innate nature as one of the most notable anthropological presuppositions of Islamic humanities would leave many effects. This paper attempts to examine this basis epistemologically. The fact that innate nature can be regarded as a source of knowledge and a criterion for its justification and measurement, and the only solution to the problem of relativity in descriptive and normative sciences, may be regarded as one outcome of the present research

کلیدواژه‌ها [English]

  • Innate Nature
  • Theology
  • Moral Values
  • the Method of Humanities
  • Relativity
  • General Criteria for Justification

عنوان مقاله [العربیة]

نظریة الفطرة، کمبنى معرفیة للعلوم الإنسانیة

چکیده [العربیة]

بنائا على العلماء المسلمین، یتمتع الإنسان بالفطرة، و معناه أن له جهة ثابتة متناغم مع الدین الإلهی النازل وفق هذه الفطرة. فالفطرة تشیر إلى خلق الإنسان الخاص والذی یمکن تقسیمه إلى الأبعاد المعرفیة والمیولیة والسلوکیة.
ویترتب على قبول الفطرة کأصل مفروض فی معرفة الإنسان آثار کثیرة و تحاول هذه المقالة دراسة هذه الآثار المعرفیة، و من نتائجها أن الفطرة یمکن أن تکون مصدراً ومعیاراً لتبریر المعرفی وهو الحل الوحید لمعضلة النسبیة فی العلوم الوصفیة والهنجاریة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الفطرة
  • معرفة الله
  • القیم الأخلاقیة
  • منهج العلوم الإنسانیة
  • النسبیة
  • معیار التبریر العام