تفسیر علیت به تشأون در فلسفه صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد فلسفه و کلام از دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

رابطۀ بین واجب و ممکنات یا ربط علّی و معلولی در نظام وجودی صدرایی، دو گونه بررسی می‌شود؛ صدرا ابتدا با اثبات اصالت وجود، به توجیه این رابطه در دستگاه وجودی و در قالب تشکیک خاصی پرداخته و معتقد است علّت و معلول، دو موجود مستقل و در مقابل هم نیستند که رابطۀ آنها تباین باشد؛ بلکه از نوع اضافۀ اشراقی است و معلول عین ربط به علّت است، نه موجودی مرتبط با علّت؛ امّا در اواخر بحث علیّت، به این نتیجه می‌رسد که وقتی معلول هویّتی مباین با علّت نداشته باشد، علّت هم باید در مقابل آن موجود مستقل نامتناهیی باشد که عاری از هر نقصی است و با استدلال از طریق «بسیط الحقیقة کل الأشیاء» و پرداختن به حقیقت علّت و معلول (ربط علّی) خصوصیّات علّت حقیقی را بررسی می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که تنها وجود حقیقی ذات باری است و بقیه شؤون و ظهورات واجب هستند، نه اینکه وجودی- حتی به نحو ربطی و مستقل- در مقابل او باشند؛ بدین طریق از تشکیک خاصّی و فقر وجودی معلول به منزلۀ پلی برای رسیدن به وحدت شخصی استفاده می‌کند و در مباحث مختلف از تعابیر عرفانی که نشان‌دهندۀ رابط‌شأن و ذی‌شأن است، استفاده می‌کند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpretation of Causality as Manifestation in Mulla Sadra’s Philosophy

نویسنده [English]

  • Marzia Sadiq
Postgraduate of Islamic philosophy in Bagher al-Olum (A.s) University
چکیده [English]

The relation of the Necessary existence and possible beings or cause-effect relation is dealt with in Sadra’s existential system of philosophy in two ways: through the principle of fundamental reality of being Mulla Sadra attempts to justify this relation in a existential system and specific gradation of being and hold cause and effect not as two independent and separate beings related together in terms of traditional Aristotelian categories but with a relation of illumination in such a way that effect is the very relation to the cause not as something related to it. Later in his treatment however he comes to the conclusion that the only real being is the Essence of God and the rest what seem to be existent are but manifestations and states of that Unique real existence for some reasons. To begin with effect has no independent identity from cause. Secondly cause is infinite being devoid of imperfection and thirdly simple reality proper, comprehend and encompass everything. Mulla Sadra treat these grounds i.e. existential poverty of everything other than God, specific gradation as a bridge to the proof of individual unity of being, borrowing mystical terminology to envisage properly the self-manifestation and self –revelation of the only real Being. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : fundamental reality of being
  • specific gradation
  • cause and effect
  • existential poverty
  • simple reality
  • gradation in manifestations
  • absolute existence