مبانی نظری مقیاس‌های دینداری در اندیشه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

چکیده

مقیاس‌هایی که امروزه در روانشناسی دین برای ارزیابی چند و چون دینداری فرد و جامعه فراهم آمده و در سطح بین‌المللی از آن استفاده می‌شود، بر اساس مبانی فرهنگی و علوم انسانی مغرب زمین فراهم آمده و از این‌رو، به‌کارگیری آن در جامعة اسلامی ایرانی ما، برای دست‌یابی به وضعیت دینداری آحاد جامعه، ناموجه است. این مقاله می‌کوشد با بررسی حقیقت دینداری و بیان پاره‌ای از مبانی اسلامی لازم‌الرعایه در این خصوص گامی هر چند کوچک در راه باز تولید مقیاس دینداری متناسب با اندیشة اسلامی بردارد.
از جمله اموری که در این مقاله اهمیت رعایت آن در این مقام تبیین شده، عبارتند از : 1) لزوم تفکیک میان دین و دینداری؛ 2) رابطة مستقیم میان دینداری و سعادت؛ 3) حقیقت ایمان و جایگاه اساسی آن در دینداری؛ 4) برخورداری اکثر مردم از درجه‌ای از دینداری؛ 5) لزوم توجه به اصناف گوناگون دینداری؛ 6) جایگاه محوری نیّت در دینداری؛ 7) برتری جلوه‌های باطنی بر تجلیات ظاهری دینداری؛ 8) توجه به وضعیت فرد در شرایط بحرانی؛ 9) تسلیم قلبی بودن در برابر خداوند به مثابة روح دینداری.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fundamental Principles for Criteria of Religiosity in Islamic Thought

نویسنده [English]

  • Ali Shirvani
Assistent professor of Philosophy Department in Research Center of Hawze and University
چکیده [English]

The criteria that are now used in psychology of religion for the assessment of how deep an individual or a society is religious were obtained on the basis of cultural principles and humanities of the West and though they are deployed worldwide, there is no justification for applying them to Islamic society of Iran for discovering the religiosity status of individuals. By examining the reality of religiosity and enumerating some necessary principles to be observed, this article attempts to make steps in explaining the criteria for religiosity in proportion to Islamic thought.
Among important elements that need to be considered are: 1) necessity of distinction between religion and religiosity; 2) direct relation between religiosity and happiness; 3) reality of faith (iman) its fundamental status in religiosity; 4) enjoyment of most people of a degree of religiosity; 5) due attention to a variety of religiosity; 6) central place of intention in religiosity; 7) excellence of esoteric manifestations of religiosity  in comparison with its exoteric ones; 8) necessity of taking account of individual situation in critical conditions; 9) submission by heart before God as essence of religiosity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • criteria of religiosity
  • psychology of religion
  • Religious Science
  • Failure
  • fault
  • primordial nature