بررسی تطبیقی معرفت نفس از منظر ملاصدرا و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکتری (سطح 4) از حوزة علمیه قم، پژوهشگر گروه فلسفه و کلام پژوهشکدة علوم اسلامی امام صادق علیه السلام

چکیده

نفس‌شناسی از مبادی و مقدمات خداشناسی در معارف اسلامی است. دو تن از سلسله‌جنبانان حکمت متعالیه از قرن یازده و قرن چهارده، صدرالدین شیرازی و علّامه طباطبایی;، بر این باور تأکید خاص نموده‌اند. دو حکیم با وجود وحدت در هدفِ معرفتی رهیافتی متفاوت دارند؛ در اندیشة فلسفی ملاصدرا نفس خلّاق مثال و نمونه‌ای از خدای خالق است، اما علّامه طباطبایی شناخت نفس را شناخت موجود غیرمستقل و تعلقی و ربطی می‌داند که مقارن با شناخت ذات مستقل است.
در این مقاله برآنیم تا بدین پرسش پاسخ گوییم که کدام یک از معرفت حصولی یا حضوری نفس زمینة معرفت حضوری یا حصولی خداست؟ با توجه به مبانی حکمت متعالیه، بدین حقیقت دست می‌یابیم که تنها معرفت حضوری نفس است که زمینة معرفت حضوری رب را نتیجه می‌دهد، چرا که حقیقت علم حضور و وجود است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Self-knowledge from standpoints of Mulla Sadra and Tabatabai

نویسنده [English]

  • Ali Karshinas
researcher in kalam and philosophy Department in Imam Sadiq Research Center
چکیده [English]

Self-knowledge is regarded as a preamble to the knowledge of God in Islamic teachings. This idea was particularly emphasized by two forerunners of transcendent philosophy: Sadra Shirazi in 11th  century and AllamaTabatabae in 14th. Although they shared the same epistemic aim, the two great thinkers had different approaches to the problem. In the thought of Mulla Sadra human soul has creative role as revealing God the Creator. To Tabatabae, knowledge  of the self is an act of knowing dependent and relative entity concomitant with the knowledge of Independent Essence. This article is to answer the question which sort of knowledge leads to the presential knowledge of God. The conclusion made in light of  transcendent principles of philosophy is that self-knowledge by presence can yield presential knowledge of God, for reality of knowledge is but a presence and existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • self-knowledge
  • knowledge of God
  • Mulla Sadra
  • AllamaTabatabae
  • annihilation