ادلّة توحید ذاتی در فلسفة مشاء و حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حجة الاسلام ابوطالب دخت شورکی دانشجوی دکترای فلسفة اقتصاد اسلامی.

چکیده

توحید در لسان اهل فلسفه و کلام و عرفان دارای اصطلاحات متفاوتی است. معروف‌ترین این اصطلاحات عبارت‌اند از: 1. توحید ذات 2. توحید صفات 3. توحید افعال 4. توحید در عبادت. در این میان، توحید ذاتی اولین و شاید عالی‌ترین مرتبه از مراتب توحید، و نیز زیربنای تمام مراتب توحید است، توحید ذات نزد فلاسفه و متکلمین به معنی یگانگی ذات مقدس خداوند می‌باشد و اینکه مثل و مانند و شریکی در مرتبه ذات ندارد، نه ترکیبی در درون ذاتش وجود دارد و نه خدای دیگری خارج از ذاتش. به تعبیر دیگر، توحید ذاتی مشتمل بر دو مقام «احدیت ذات» و «واحدیت ذات» است که فلاسفه و متکلمان اسلامی ادلة گوناگونی را بر هر دو مسئله اقامه کرده‌اند. نوشتار حاضر به بحث و بررسی پیرامون مهم‌ترین ادلة توحید ذاتی ـ آنهم در حوزة واحدیت ذات ـ از منظر فلسفه مشاء و حکمت متعالیه می‌پردازد، تا عقلانیت و حقانیت این بخش از توحید ذاتی را مبرهن سازد و، در ضمن، از مقایسة ادلة فلاسفة مشاء و حکمت متعالیه، سیر تکاملی فلسفه اسلامی در مسئلة واحدیت ذات نشان داده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Proofs for Unity of Essence in Peripatetic philosophy and transcendent Theosophy

نویسنده [English]

  • Mustafa Abutalib Dokht Shouraki
Ph. D. student in philosophy of Islamic Economics
چکیده [English]

The term "tawhid lit. Unity" is used in various ways in theology, philosophy and mysticism. The most well-known usages are: Unity of Divine Essence, Unity of Divine Attributes, Unity of Divine Acts and Unity of God as only object of worship. Of these the first and foremost is the Unity of Divine Essence since it underlies all degrees of Unity. By this philosophers and theologians mean the Oneness of Holy Essence of God and that he is essentially wholly other than things and there is no partner whatsoever for Him. All sorts of multiplicity and combination are negated of His Essence. In other words the oneness of Essence consists of both Unity and Unicity of Essence for which philosophers and theologians offered various proofs. The present article is to examine the most important of these proofs that is concerned with essential unity of God as demonstrated by Islamic philosophers showing the development of Islamic philosophy in discussing the issue of "Unity of the Essence". 

کلیدواژه‌ها [English]

  • arguments for the essential Unity
  • Unity of Divine Essence
  • Peripatetic philosophy
  • transcendent theosophy