عقلانیت سکولار و قدسی در ساحت جهان‌دانی، جهان‌داری و جهان‌آرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌یار دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

پرسش اصلی این جستار آن است که بازتاب برداشت قدسی و سکولار از عقلانیت در ساحت‌های سه‌گانة جهان­دانی، جهان­داری و جهان­آرایی چگونه است؟
نگارنده با استفاده از روش تطبیقی و الگوی شناخت‌محور در بازشناسی این دو روایت از عقلانیت در اندیشة دو متفکر اجتماعی غربی و شرقی معتقد است: ماکس وبر در روایت سکولار از عقلانیت معیار آن را کارایی، یعنی انتخاب بهترین وسیله برای دستیابی به هدف، معرفی می کند. که در قالب عقلانیت صوری در تمدن غربی به ظهور رسیده است. این عقلانیت بازتاب جهان‌دانیِ خاصّ انسان مدرن است که جهان طبیعی و اجتماعی را از معنای قدسی عریان نموده و با سکولاریسم و دموکراسی تزیین کرده است. اما علامه طباطبایی روایتی قدسی از عقلانیت دارد . ایشان معیار عقلانیت را هماهنگی با فطرت اصیل و سالم انسانی می‌داند. عقلانیت فطری جهان هستی را با معنا و انسان را مکلف به جهان­داری و جهان­آرایی بر اساس فطرت می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Secular and Sacred Rationality in the Realm of Knowing, Running and Ornamenting the World

نویسندگان [English]

  • Hamid Parsania 1
  • Ahmad Vaezi 1
  • Asghar Eslami Tanha 2
1 associate professor of Baqir Al-Olum University
2 Ph. D. student of Culture and Communication in Baqir Al-Olum University
چکیده [English]

The main question of the present article is how sacred understanding and secular of rationality reflect in three dimensions of world-view, world-government and world-ornamentation. Using comparative method and a pattern centered on knowledge in distinguishing two versions of rationality in the thoughts of two social thinkers of the East and West the author believes that Max Weber as the exponent of secular rationality introduces effectiveness, i.e. choosing the best means to obtain the aim as  its criterion. This sort of rationality found expression in terms of formal rationality in the western civilization and appeared as result of particular world-view of modern man who stripped the natural and social world from sacred meaning and decorated it with secularism and democracy. Allame Tabatabae, by contrast, as the exponent of sacred version of rationality identifies the coherence with innate and sound nature of human being as its criterion.  Innate (fitri) rationality holds the world of being to be meaningful and man to be obliged to govern the world and ornament it on the basis his innate and primordial nature (fitra).

کلیدواژه‌ها [English]

  • specific rationality
  • normative rationality
  • theoretical rationality
  • practical rationality
  • Max Weber
  • Allama Tabatabae