علم و ایمان به عقاید دینی و رابطه آن دو از منظر امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌یار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشتة فلسفه و کلام اسلامی از دانشگاه مفید.

3 طلبة سطح سه رشتة کلام اسلامی در جامعة الزهرا و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشتة علوم قرآن و حدیث از دانشگاه آزاد اراک.

چکیده

علم و ایمان به عقاید دینی از مهم‌ترین موضوعات کلام اسلامی شمرده می­شوند. مبحث ایمان در کتب کلامی غالباً ذیل عنوان «الأسماء و الأحکام» مورد بررسی قرار می­گیرد و، به تبع آن مسئلة علم نیز به میان می­آید. علاوه بر چیستی علم و ایمان، تبیین رابطۀ آن دو نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، امام خمینی; نیز در آثار خود علم و ایمان و همچنین کیفیت تعامل و دادوستد میان آ‌‌ن‌دو را فراوان مورد بحث و تدقیق قرار داده­ اند.
حضرت امام; بر این باور است که علم- در مقابل ایمان- عبارت است از تصدیق فکری و اعتقاد نظری. این علم از طریق دو منبع معرفتی برای انسان حاصل می­شود: یا از راه «تأملات عقلانی» یا به‌واسطۀ «اخبار دینی». این «ادراک عقلی» باید به «ایمان قلبی» تبدیل شود تا مفید و اثربخش واقع گشته، عمل و اخلاق از آن پدید آید. مراد از «ایمان» هم، «تنزّل علم عقلانی به مرتبة قلب» می­باشد. اعتقاد به ضرورت ابتنای ایمان دینی، بر اصول فلسفی- به‌ویژه بر اساس مبانی حکمت متعالیه- از سوی امام خمینی;، دیدگاه بدیعی در حوزة علم کلام است که در تقابل جدّی با رأی بسیاری از متکلمان، فقها و محدّثان قرار دارد. 

عنوان مقاله [English]

Nature of Knowledge and Faith in Religious Beliefs and their Relations from Imam Khomeini's Perspective

نویسندگان [English]

  • Abdolhosein Khosropanah 1
  • Ali Shafabaqsh 2
  • Zeinab Loqmannia 3
1 associate professor of Research Center of Islamic Culture and Thought
2 graduate student of Islamic Philosophy and Theology in Mofid University
3 graduate student of Qurānic & Hadith Sciences of Open University of Araq
چکیده [English]

"Knowledge" (ilm) of and faith in religious beliefs are among the most important issues is Islamic dialectical theology (Kalam). The discussion of faith is often dealt with in Kalam books under the title of "Names and Prescriptions" and accordingly the issue of "knowledge" is raised.  In addition to the nature of knowledge and faith, their relation is of prominent importance. Imam Khomeini among others on many occasions explored the nature of knowledge and faith as well as the way they are related and interacted.
The present article is an attempt to examine and explain the above-mentioned problem from Imam Khomeini's perspective. He believes that knowledge consists of mental acknowledgement and theoretical belief. This representational and indirect knowledge is acquired through two epistemic sources: either by way of "rational reflections" or by "religious scriptures". In order to be useful and fruitful, this rational perception must be changed into "faith by heart" so that practice and morality are produced. By faith   is meant "embodiment of rational perception in realm heart". The necessity of basing religious belief on philosophical principles particularly on the basis of Transcendent philosophy of Mulla Sadra is an innovative view presented by Imam Khomeini, which runs in counter with the view of many theologians, jurists, and traditionists. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge
  • faith
  • religious beliefs
  • relation of science and faith
  • Imam Khomeini