مقایسة علم پیشین الهی از دیدگاه ابن‌سینا و محقق قونوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری فلسفة اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

علم پیشین الهی از جمله مسائل مهم کلام، فلسفه و عرفان است. مقالة حاضر ضمن بررسی دیدگاه ابن‌سینا و محقق قونوی دربارة علم پیشین الهی به مقایسة آرای این دو شخصیت پرداخته است. ابن‌سینا ویژگی‌های فعلی‌، ازلی، ذاتی بودن و مؤخر از ذات بودن را برای علم پیشین الهی اثبات کرد، ولی نتوانست به نحو روشن جایگاهی برای صور مرتسمه در خارج از ذات ترسیم کند. اما قونوی ضمن پذیرش آن اوصاف و همچنین ارتسام این صور در حق‌تعالی نه تنها جایگاهی‌ ویژه برای آنها تصویر کرد بلکه ارتسام اعیان ثابته و ماهیات را نیز در عرصة تعین ثانی و مقام علم حق دانست، نه در خود مقام ذات. بر این اساس، قونوی در این جهت که علم پیشین را متأخر از ذات دانسته با ابن‌سینا اشتراک دارد و این نظریه در مقابل نظریه عینیت علم پیشین با ذات و صفت ذاتیه دانستن آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Divine Foreknowledge from Ibn Sina and Qunawi’s Perspective

نویسندگان [English]

  • Javad Jafariyan
  • Yarali KordFiroozjae
Ph. D. student in Baqir Al-Ulum University
چکیده [English]

Divine foreknowledge is aong important problem of kalam, philosophy and mysticism. The present article is an attempt to make a comparison between views of Ibn Sina and Qunawi on the problem of foreknowledge. Ibn Sina offered demonstrations for this attribute of God as eternal, essential, and as act attribute which is posterior to the Divine Essence. But he could not envisage clearly a place for representational forms outside of the Essence. Qunawi however acknowledged the same characteristics of this divine attribute and managed to present a peculiar status for representational forms as well as immutable archetypes and quiddities not in Divine Essence but in realm of the second delimitation . Hence both philosophers share the view that foreknowledge is not identical to the Essence of God but it is posterior to it.