بررسی تقریرهای گوناگون از برهان ابن‌سینا بر توحید ذاتی واجب تعالی در اشارات و تنبیهات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

ابن‌سینا برهانی ابتکاری بر اثبات توحید ذاتی واجب‌الوجود دارد که آن را در اشارات و تنبیهات بسط داده است، هرچند بیانی اجمالی از آن را در الهیّات شفا نیز آورده است. شارحان در تقریر این برهان راه‌های گوناگونی پیموده‌ و هریک تفسیر و تقریر خاصی از آن ارائه کرده‌اند. اختلاف این تقریرها عمدتاً در تعیین اقسام و فرض‌هایی است که در این برهان مورد نظر ابن‌سینا بوده است.
در این مقاله، پس از اشاره به جایگاه برهان ابن‌سینا در میان براهین توحید، تقریرهای فخرالدّین رازی، خواجه نصیرالدّین  طوسی،  قطب‌الدّین رازی و استاد مطهّری از این برهان بیان و ارزیابی شده‌، و، در پایان، این نتیجه حاصل آمده است: تقریر خواجه طوسی – به دلیل خالی بودن از اشکالات تقریرهای دیگر از قبیل تصرّف در کلام ابن‌سینا و یا افزودن قسمی بر اقسام مورد نظر ابن‌سینا، و نیز به‌سبب وارد نبودن اشکال‌هایی که به اصول برهان کرده‌‌اند - از دیگر تقریرها به کلام ابن‌سینا نزدیک‌تر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Survey of Various Formulations of Ibn Sina’s Proof for the Essential unity of God in the Directives and Remarks

نویسنده [English]

  • Hosseinali Sheidanshid
assisstent professor in hawzeh and University Research Academy
چکیده [English]

Ibn Sina has presented an original proof for the Essential unity of God which has been elaborated in his work The Directives and Remarks. He has briefly formulated the same demonstration in metaphysics of the Healing. The commentators of his work have provided various statements for the argument offering different interpretations and statements. The difference in these statements is mainly related to the assumptions and divisions in the argument under question.
Having discussed the status of Ibn Sina’s proof among other argument, the article goes on to deal with its various formulations made by Fakhr Razi, Nasir al-Din Tusi and Qutb al-Din Shirazi with conclusion that Tusi’s statement of the argument is free from objections raised against other statements and is more consistent with the word of Ibn Sina.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential Unity
  • Ibn Sina
  • Khaja Tusi
  • Fakhr al-Razi
  • Qutb-aldin Razi
  • Murtaza Mutahhari