واکاوی ادله متکلمان مسلمان در اثبات زمان موهوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فردوسی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

مسئله حدوث و قدم عالم همواره منشأ منازعات بسیاری بین متکلمان و فلاسفه اسلامی بوده است؛ در این میان، فلاسفه اسلامی متقدم رأی به قدم عالم داده‌اند. ولی از آن‌جا که متکلمان با قدم عالم مخالف بودند و نیز بر اساس مبانی خود به حدوث زمانی آن معتقد بودند، برخی از آنان در تبیین حدوث زمانی زمانی را فرض کردند که ویژگی‌های زمان واقعی را نداشته باشد و آن را زمان موهوم نامیدند. تکیه‌گاه اصلی استدلال متکلمان بر انتزاع این زمان از بقای الهی و استمرار وجود او است، اگرچه آنان به انتزاع حرکت توسطی از قطعی نیز استدلال کرده‌اند. مخالفان نیز بقای الهی را ورای زمان دانسته‌اند و انتزاع موجود بی‌قرار از مبدأ برقرار را محال دانسته‌اند. این مقاله به بررسی استدلال متکلمان در انتزاع این زمان از صفت بقای الهی،‌ تبیین‌های مرتبط با آن و نقدهای مخالفان می‌پردازد. فرضیه زمان موهوم، در صورت اثبات،‌ آثار فراوانی در مباحث حرکت و حدوث و قدم و زمان خواهد داشت. هم‌چنین،‌ در این پژوهش از روش عقلی- تحلیلی در بررسی آرا استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploration of Muslim Theologians’ Arguments for Imaginary Time

نویسندگان [English]

  • Alireza Kohansal 1
  • Masoomeh Aarefi 2
1 assistant professor in Ferdosi University
2 postgraduate student in Islamic philosophy and theology
چکیده [English]

The problem of creation or eternity of the world has been the origin of many controversies among Islamic philosophers and theologians. Early Muslim philosophers maintained the eternity of world, which was opposed by theologians who held it to be created in time. In explaining the view of temporal creation some of theologians assumed a concept of time devoid of any properties of real time which was called by them as “imaginary time”. In abstracting this concept of time they mainly rely on divine subsistence and continuance of his existence. Opponents, on the other hands, have taken the divine subsistence to be supra-temporality i.e. beyond any time so that it is impossible to abstract an entity in flux by nature from an essentially self-Subsistent Essence. Using rational-analytic method, the present article is to examine the arguments for and against imaginary time which if proved will have a lot of significance in discussing motion, creation and eternity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • time
  • imaginary time
  • motion
  • subsistence
  • contingency of world
  • temporal creation of world
  • eternity of world