نقش فطرت در چهارچوب اخلاقی ملاصدرا بر اساس نظام وجودشناختی حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

10.22081/pwq.2020.69652

چکیده

بسیاری از فیلسوفان اسلامی به وجود ادارکات فطری در بشر معتقدند. برخی صاحب‏نظران اندیشه اسلامی پذیرش ادارکات فطری اخلاقی را بهترین راه حل نسبی‏گرایی اخلاقی دانسته­اند. در این نوشتار در پی یافتن پشتوانه­ای استوار برای اخلاق هستیم و آن را در نظام هستی‎شناختی ملاصدرا و نیز در مسئله فطرت جست‏وجو می­کنیم. در این مقاله پس از مطابقت دیدگاه ملاصدرا با کاربردهای واژه فطرت به این نتیجه رسیده­ایم که بنا بر اصول انسان‏شناختی حکمت متعالیه از قبیل اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری، جسمانیةالحدوث‏بودن نفس انسان فاقد پیش‏آورده‎های حصولی است؛ اما بر مبنای اصول «مساوقت وجود و علم»، «علم بسیط مشترک بین انسان‎ها» و نیز «علم معلول به ذات خود مستلزم علم به علت است» ادراک حضوری فطری قابل ثبات است. این ادراک حضوری و فطری به خداشناسی فطری منتهی می‌شود و این اصل پشتوانه­ای استوار برای گزاره‏های اخلاقی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Innate Nature in Mulla Sadra's Moral Framework Based on the Ontological System of Transcendent Wisdom in the World

نویسندگان [English]

  • ali jahan 1
  • jahangir masoudi 2
  • Seyyed Morteza Hosseini 3
1 Phd student, Ferdowsi University Mashhad
2 Associate professor, Ferdowsi University Mashhad
3 Professor, Ferdowsi University Mashhad
چکیده [English]

Many Islamic philosophers believe in the existence of innate perceptions in human beings. Some of them have considered the innate moral perceptions as the best way to oppose moral relativism. In this article, we seek to find a solid support for morality and we seek it in Mulla Sadra's ontological system as well as in the issue of nature. In this article, after matching Mulla Sadra's view with the cases in which the word nature is used, we have come to the conclusion that according to the anthropological principles of transcendent wisdom, such as the originality of existence, gradational state of existence, substantial motion, human soul`s originally corporeal state, are not based on any acquired knowledge; But on the basis of the principles of "coexistence of existence and science", "simple science common to human beings" and also "essential knowledge of the caused necessarily contains the knowledge to the cause", the innate presence perception may be proved. This instinctual and instinctive perception leads to innate theology, and this principle will be a solid support for moral propositions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Innate Nature
  • Knowledge
  • Acquired Knowledge
  • Knowledge by Presence
  • Ethics

عنوان مقاله [العربیة]

دور الطبیعة فی الإطار الأخلاقی للملا صدرا المبنی على النظام الأنطولوجی للحکمة المتعالیة

چکیده [العربیة]

یعتقد العدید من الفلاسفة المسلمین بوجود الإدراکات الفطریة فی البشر. اعتبر بعض علماء الفکر الإسلامی أن قبول الإدراکات الأخلاقیة الفطریة هو أفضل حل للنسبیة الأخلاقیة. نسعى فی هذا المقال إلى إیجاد دعم قوی للأخلاق ونسعى إلیه فی النظام الأنطولوجی للملا صدرا وأیضاً فی القضیة الفطریة. فی هذا المقال، وبعد مطابقة وجهة نظر الملا صدرا مع استخدامات کلمة الطبیعة (الفطرة)، توصلنا إلى استنتاج مفاده أنه وفقاً لمبادئ الحکمة المتعالیة، مثل أصالة الوجود، والتشکیک فی الوجود، والحرکة الجوهریة، وجسمانیة الحدوث، تفتقد النفس البشریة العلم المسبق الحصولی، ولکن على أساس مبادئ "مساوقة الوجود والعلم"، و"العلم المشترک البسیط بین البشر" وأیضاً "علم المعلول بذاته یتطلب العلم بالعلة"، لهذا فإن الإدراک الحضوری الفطری یمکن إثباته. کما یقود هذا الإدراک الحضوری الفطری إلى معرفة الله فطریاً، وسیکون هذا المبدأ دعماً قویاً للافتراضات الأخلاقیة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الفطرة
  • المعرفة
  • العلم الحصولی
  • العلم الحضوری
  • الأخلاق