فرایند تحقق عمل از منظر ابن‌سینا و ویتگنشتاین متأخر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

10.22081/pwq.2021.70160

چکیده

ابن­سینا از پیروان دیدگاه علّی در تبیین رابطه عمل و اندیشه معتقد است تمام رفتارهای اختیاری انسان پس از طی مراحل تصور، تصدیق به فایده، شوق و اراده محقق می­شود. وی علم ضروری در تحقق رفتار را اعم از علم حسی، خیالی یا عقلی می­داند. در برابر ویتگنشتاین متأخر با بهره­مندی از مفهوم بازی زبانی و جهان-تصویر، نقش باور در رفتار را انکار می­کند. وی با ذکر نمونه­های نقض نشان می­دهد رفتارهای انسان به شکل غریزی و فاقد مؤلفه شناختی است. او حتی باور را تابعی از عمل انسان به شمار می­آورد. تحلیل نمونه­های نقض ویتگنشتاین نشان می­دهد وی عنصر شناخت مورد ادعای فیلسوفان را با علم آگاهانه تمایز نداده و از عدم التفات بالفعل، فقدان مؤلفه شناختی را نتیجه گرفته است؛ همچنین وی به تفاوت مراتب علم توجه نکرده و نفی مرتبه­ای خاص از علم را به منزله نفی مطلق علم در عمل تصور کرده است. برخی مثال­های ویتگنشتاین با مبانی وی در بازی­های زبانی ناسازگار است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Process for Human Action to Be Realized as Viewed by Ibn Sina and the Latter-Day Wittgenstein

نویسنده [English]

  • Abdollah Mohammadi
Assistant professor, Iranian Research Institute of Philosophy
چکیده [English]

Ibn Sina, one of the followers of the causal view in explaining the relationship between action and thought, believes that all voluntary human behaviors are realized after the stages of imagination, acknowledgment of usefulness, strong desire and will. He considers mental idea including that of sensation, imagination or intellect, necessary for the realization of behavior. In contrast, the late Wittgenstein, using the concept of language game and the world-image, denies the role of belief in behavior. By citing examples of breech, he shows that human behavior is instinctive and lacks a cognitive component. He even considers belief to be a function of human action. An analysis of Wittgenstein's examples of breech shows that he did not distinguish the element of cognition claimed by philosophers from conscious conception and concluded from a lack of actual attention that there was a lack of cognitive component; He also did not pay attention to the differences in the levels of awareness and considered the negation of certain levels of it as the absolute negation of ideas in practice. Some of Wittgenstein's examples are inconsistent with his principles in language games

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy of Action
  • Relationship between Action and Opinion
  • Ibn Sina
  • the Latter-Day Wittgenstein

عنوان مقاله [العربیة]

عملیة تحقیق الفعل من منظور ابن سینا و فیتغنشتاین المتأخر

چکیده [العربیة]

یعتقد ابن سینا، أحد أتباع الرأی السببی فی شرح العلاقة بین الفعل و الفکر، أن جمیع السلوکیات الإنسانیة الطوعیة تتحقق بعد مراحل التخیل، و الإقرار بالنفع، و الشوق و الإرادة. کما أنه یعتبر العلم ضروریاً لتحقیق السلوک سواء کان علماً حسیاً أو وهمیًا أو فکریاً. فی المقابل، ینکر فیتغنشتاین المتأخر، باستخدام مفهوم اللعبة اللغویة و العالم-الصورة، دور العلم فی السلوک. من خلال الاستشهاد بأمثلة على النقوض، یوضح أن السلوک البشری غریزی و یفتقر إلى المکون المعرفی. حتى أنه یعتبر العلم و العقیدة وظیفة من وظائف الفعل البشری. یُظهر تحلیل أمثلة النقض لفیتغنشتاین أنه لم یمیز بین عنصر الإدراک الذی یقصده الفلاسفة و العلم الواعی، و استنتج من نقص الانتباه الفعلی أن هناک نقصاً فی المکون المعرفی. کما أنه لم ینتبه اختلاف مستویات العلم و اعتبر أن نفی مستویات معینة من العلم هو النفی المطلق للعلم فی العمل. تتعارض بعض أمثلة فیتغنشتاین مع مبادئه فی الألعاب اللغویة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • فلسفة العمل
  • العلاقة بین الفعل والرأی
  • إبن‌سینا
  • فیتغنشتاین المتأخر