تأملاتی در معنای دین و انواع آن با ‏تأکید بر اندیشه‏های ابن‎عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد

10.22081/pwq.2021.70479

چکیده

حقیقت دین پدیده دیرپایی است که همواره پرسش‏های فراوانی را در ذهن پژوهشگران موضوع دین مطرح کرده است. تاریخ پیدایش دین، خاستگاه دین، سرشت و تعریف دین، انواع دین و نیز چگونگی کارکردهای فردی و اجتماعی آن، برخی از همین ابهام‏هاست که خاطر فیلسوفان دین را به خود مشغول داشته است. درازدامنی این پدیده و ‏تأملات پیرامونی آن، نگارنده را بر آن داشته تنها با تمرکز بر معنای دین حق و انواع آن از نگاه عرفانی به‏ویژه ابن‎عربی، برخی از این چالش‏های موجود را پاسخ دهد؛ لذا پرسش اصلی این نوشتار آن است که معنای دین و انواع آن با ‏تأکید بر اندیشه‏های ابن‎عربی کدام است؟ پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی نشان می‌دهد ابن‎عربی با تقسیم دین حق به تأسیسی و امضایی سه معنای تشکیکیِ انقیاد، جزا و عادت را در دین تأسیسی نهفته دانسته است. توجه به این سه معنا، ضمن دریافت دقیق ماهیت دین، از حقایق قرآنی بسیاری در این باره نیز پرده بر خواهد داشت. تقسیم دین به مستقیم و غیر مستقیم نیز از دیگر تقسیمات اوست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflections on the Meaning of Religion and its Types with an Emphasis on Ibn Arabi`s Thought

نویسنده [English]

  • Mohammad Javad Pashaei
Assistant professor, Shahed University
چکیده [English]

The essence of religion is a long-standing phenomenon that has always raised many questions in the minds of researchers in the field. The history of religion, the origin of religion, the nature and definition of religion, types of religion and how it functions individually and socially, are some of the ambiguities that have occupied the minds of philosophers of religion. The longevity of this phenomenon and its surrounding reflections have made the author answer some of these existing challenges only by focusing on the meaning of the true religion and its types from the mystical point of view, especially Ibn Arabi; Therefore, the main question of this study is: what is the meaning of religion and its types with emphasis on Ibn Arabi's thought? The present study shows in a descriptive-analytical way that Ibn Arabi, by dividing the right religion into original religion and secondary religion, has considered the three skeptical meanings of submission, punishment and habit to be included in the former type of religion. Paying attention to these three meanings, while understanding the exact nature of religion, will also reveal many Qur'anic truths in this regard. The division of religion into direct and indirect is another of his divisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Religion
  • Founding Religion
  • Signature Religion
  • Ibn Arabi

عنوان مقاله [العربیة]

تأملات فی معنى الدین وأنواعه مع التأکیز على أفکار ابن عربی

چکیده [العربیة]

ان حقیقة الدین هی ظاهرة قدیمة جداً ولطالما طرحت العدید من التساؤلات فی أذهان الباحثین والمحققین فی موضوع الدین. إن تاریخ نشأة الدین وأصله وطبیعته وتعریفه وأنواعه وکیفیة تطبیقاته الفردیة والاجتماعیة، من بین المواضیع التی شغلت أذهان فلاسفة الدین. کما ان استمراریة هذه الظاهرة والتأملات المرتبطة بها جعلت الباحث یجاوب على بعض هذه التحدیات الموجودة فقط عن طریق التأکید على معنى الدین الحقیقی وأنواعه ومن وجهة النظر العرفانیة وخاصة لابن عربی. وبالتالی فإن السؤال الرئیسی فی هذا البحث یتمحور حول معنى الدین وأنواعه مع التأکید على أفکار ابن عربی. ان البحث الحالی یبین من خلال الطریقة الوصفیة التحلیلیة أن ابن عربی یعتقد بوجود ثلاثة معانی تشکیکیة خفیة فی الدین التأسیسی وهی الانقیاد والجزاء والعادة من خلال تقسیم الدین الحقیقی إلى تأسیسی وامضائی. حیث ان التدقیق بهذه المعانی الثلاثة فضلاً عن الادراک الدقیق لماهیة الدین، سیکشف عن العدید من الحقائق القرآنیة فی هذا السیاق. کما ان تقسیم الدین إلى دین مباشر وغیر مباشر هو تقسیم آخر من تقسیماته.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الدین
  • الدین التأسیسی
  • الدین الامضائی
  • ابن عربی