تأملی در حقیقت قوة واهمه و ادراکات آن، بر اساس آرای صدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه اسلامی گرایش حکمت متعالیه موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

10.22081/pwq.2022.73202

چکیده

در فلسفة اسلامی قوة واهمه یکی از قوای باطنی معرفی شده که عملکرد آن ادراک معانی جزئی است. فیلسوفان معمولاً کارکرد این قوة باطنی را به ادراک محبت و عداوت و امثال آن از معانی نهفته در افعال ارادی انسان و حیوانات اختصاص داده‌اند. صدرالمتألهین دو تحول عمده در رابطه با این قوة نفسانی انجام داده است: یکی اینکه قوة واهمة انسان را همان عقل نازل به مرتبة جزئیات دانسته است؛ دوم اینکه گسترة آن را به صورت مشخّص، از حد ادراک برخی معانی نهفته در افعال ارادی انسان و حیوان، به ادراک مطلق محکی معقولات ثانیة فلسفی تعمیم داده است. در این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی، نخست به بیان دیدگاه فیلسوفان پیشین دربارة حقیقت قوة واهمه و قلمرو ادراکات آن پرداخته‌ایم. سپس ضمن بیان تفسیر صدرالمتألهین از حقیقت قوة واهمه و گسترة ادراکات آن، اشکالات معطوف به این نظریه را پاسخ داده‌ایم. در نهایت نیز به تأثیر آن بر کیفیت دست‌یابی به محکی معقولات ثانیة فلسفی اشاره کرده‌ایم. هدف پژوهش این است که نشان دهد علم به محکی معقولات ثانیة فلسفی از طریق اتصال قوة واهمه (عقل نازل) به خارج انجام می‌پذیرد و برای انتزاع این دسته مفاهیم از حقایق خارجی، نیاز به طرح پیچیدة برخی فیلسوفان معاصر نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reflection on the Estimative Faculty and Its Perceptions, Based on the Views of Sadr al-Mut'allihin

نویسنده [English]

  • Mahmood Sharifi
Phd of Islamic philosophy, Imam Khomeini Teaching and Education Institute
چکیده [English]

In Islamic philosophy, the estimative faculty is introduced as one of the esoteric powers whose function is the perception of partial meanings. Philosophers have usually attributed the function of this esoteric power to the perception of love and enmity and the like from the meanings hidden in the voluntary actions of man and animals. Sadr al-Mut'allihin has made two major changes in relation to this psychic power. He has viewed the faculty as the low degree of human intellect for partials, firstly and secondly, he has extended its scope specifically, from the perception of some meanings embedded in the voluntary actions of man and animal, to the absolute perceptual perception of philosophical second intellects. In this article, using the analytical-descriptive method, we have first expressed the views of previous philosophers about the truth of the estimative faculty and the realm of its perceptions. Then, while expressing the interpretation of Sadr al-Mut'allihin of the truth of it and the extent of its perceptions, we have answered the objections to this theory. Finally, we have mentioned its effect on the quality of achieving the criterion of philosophical second intelligibles. The aim of this research is to show that our knowledge to the objects of philosophical secondary intelligibles occured by connecting this faculty to the outside, and there is no need to the complex design to abstract these concepts from external truths as thought by some contemporary philosophers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadr al-Mut'allihin
  • Estimative Faculty
  • Low Degree of Intellect
  • the Form
  • Idea
  • Philosophical Second Intelligibles

عنوان مقاله [العربیة]

نظرة فی قوة الواهمة ومدرکاتها بناء على آراء صدر المتألهین

چکیده [العربیة]

فی الفلسفة الإسلامیة، یتم تقدیم قوة الواهمة کإحدى القوى الباطنیة التی تتمثل وظیفتها فی إدراک المعانی الجزئیة. عادة ما ینسب الفلاسفة وظیفة هذه القوة الباطنیة إلى إدراک الحب والعداوة وما شابه ذلک من المعانی الکامنة فی الأعمال الإرادیة للإنسان والحیوان. لقد أجرى صدر المتألهین تغییرین رئیسیین فیما یتعلق بهذه القوة النفسیة: أولا: أن الواقهمة هی عقل نازل فی مرتبة الجزئیات، وثانیًا، لقد وسع نطاقه على وجه التحدید، من إدراک بعض المعانی المضمنة فی الأفعال الإرادیة للإنسان والحیوان، إلى الإدراک المطلق لمحکی المعقولات الثانیة الفلسفیة. فی هذه المقالة، وباستخدام المنهج الوصفی التحلیلی، أعربنا أولاً عن آراء الفلاسفة السابقین حول حقیقة قوة الوهم و نطاق مدرکاتها. ثم، وبینما کنا نعبر عن تفسیر صدر المتالهین لحقیقة قوة الواهمه ومدى إدراکاتها، أجبنا على الاعتراضات على هذه النظریة. أخیرًا، ذکرنا تأثیره على تحقیق محکی المعقولات الثانیة الفلسفیة. الهدف من هذا البحث هو إظهار أن العلم بمحکی المعقولات الثانیة الفلسفیة من خلال اتصال قوة الوهم (العقل النازل) بالخارج، ولا یتطلب تجرید هذه المفاهیم من الحقائق الخارجیة النظریات المعقدة لبعض الفلاسفة المعاصرین.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • صدر المتألهین
  • قوة الواهمة
  • العقل النازل
  • صورة
  • المعنى
  • المعقولات الثانیة الفلسفیة