تحلیل فلسفی تمایزهای حقایق وجودی و ماهوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مرکز تخصصی فلسفه اسلامی قم

10.22081/pwq.2023.75539

چکیده

مطابق با اصالت وجود، متن واقع، وجود است. پس واقعیت‌داشتن همه حقایق به وجود است. حقایق موجود به وجود، در یک تقسیم، به حقایق وجودی و حقایق ماهوی تقسیم شده‌اند. از آنجا که این تقسیم، فلسفی است، باید ریشه در واقع داشته باشد. در میان کلمات حکما تفاوت‌هایی برای نحوه تحقق این دو بخش بیان شده است. از جمله اینکه ماهیت حد وجود است یا تعین وجود است و...؛ لذا در این مقاله با توجه به اهمیت این تقسیم در فلسفه، صدق این ملاک‌ها و براهینی که منجر به بیان این تفاوت‌ها شده است، بررسی شده است. روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و از طریق فیش‌برداری بوده و نگارش و ویرایش مطالب به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نتیجه‌ای که در این مقاله با بررسی این براهین به دست می‌آید، این است که هیچ یک از این ملاک‌ها نمی‌توانند بیانگر یک معیار جامع و مانع برای بیان تفاوت صحیح و دقیق بین این دو قسم باشند؛ چراکه یا معیارها صحیح و مطابق با واقع نیستند یا اگر هم صحیح باشند، نمی‌توانند مثبت تفاوتی نفس‌الامری میان این دو نوع از واقعیت باشند. به عبارت دیگر ملاک‌های مطرح‌شده هم با اشکال بر دلیل و هم با اشکال نقضی مواجه‌اند؛ لذا هیچ یک نمی‌توانند یک ملاک فلسفی دقیق قلمداد شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Philosophical Analysis of the Distinctions between Existential and Natural Truths

نویسنده [English]

  • hosain karimi
مرکز تخصصی فلسفه اسلامی قم
چکیده [English]

According to the originality of existence, thevery actual reality is existence. So the reality of all the facts is based on existence. The existence-based facts are divided into existential facts and natural facts. Since this division is philosophical, it must be rooted in reality. Among the words of the sages, there are differences for how to realize these two parts. including that the nature is the limit of existence or the mode of existence and. Therefore, in this article, considering the importance of this division in philosophy, the validity of these criteria and the arguments that led to the expression of these differences have been examined. The method of collecting library information is through file scanning, and the writing and editing of the materials is done by descriptive-analytical method. The conclusion reached in this article by examining these evidences is that none of these criteria can represent a logical criterion to express the correct and accurate difference between these two types. Because either the criteria are not correct and in accordance with reality, or even given its correctness, they cannot be a positive difference between these two types of reality. In other words, the proposed criteria are faced with failure in reasons and breach in cases. Therefore, none of them can be considered a precise philosophical criterion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reality
  • Originality of Existence
  • Existential Facts
  • Nature
  • Limit of Existence
  • Mode of Existence

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل فلسفی للفروق بین الحقایق الوجودیة والماهویة

چکیده [العربیة]

بناءا علی أصالة الوجود، لیس فی متن الواقع إلا الوجود، و واقعیة کل شی بالوجود. والحقایق الموجودة بالوجود ینقسم إلى حقایق وجودیة و حقایق ماهویة. و حیث أن هذا تقسیم فلسفی، یجب أن یکون له جذور فی الواقع.

نجد فی کلام الحکما فروق لطریقة تحقق کل من القسمین. مثل أن الماهیة حد الوجود او تعین الوجود و ... .

ونظرا إلى اهمیة هذا التقسیم فی الفلسفة ناقشنا فی هذه المقالة صدق هذه المعاییر و البراهین المؤدیة لهذه الفروق،

تم جمع المعلومات بالطریقة المکتبیة وکتابة الملخصات و کتابة المقالة بمنهج وصفی تحلیلی

والنتیجه التی وصلنا إلیها هی انه لایمکن لأی من البراهین أن یکون معیارا جامعا لبیان الفروق الصحیحة بین القسمین، حیث أن کل منها لیس صحیحا و لا ینطبق علی الواقع وحتی اذا یکون صحیحا لایعبر عن خلاف نفس الأمری بین النوعین من الوجود. بعبارة أخرى یرد علیها اشکالات نقضیه و اشکالات علی دلائلها فلایمکن قبولها کمعیار فلسفی دقیق.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الواقعیة
  • أصالة الوجود
  • الحقایق الوجودیة
  • الماهیة
  • حد الوجود
  • تعین الوجود
  • آملی، محمدتقی (بی‌تا)، درر الفوائد، قم: اسماعیلیان.
  • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1376)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تحقیق علامه حسن‌زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363)، المبدأ و المعاد، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
  • خمی‍نی، روح‌الله (1381)، تقریرات فلسفه امام خمینی (قدس سره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • زنوزی، علی بن عبدالله (1378)، مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی، تهران: اطلاعات.
  • سهروردی، یحیی بن حبش (1372)، «حکمة الإشراق»، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: مکتبة المصطفوی.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (بی‌تا)، المبدأ و المعاد، [بی‌نا]، [بی‌جا].
  • طباطبایی، محمدحسین (1416ق)، نهایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  • طباطبایی، محمدحسین (1386)، نهایة الحکمة، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی .
  • طباطبایی، محمدحسین (بی تا)، بدایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  • طریحی، فخرالدین بن محمد، (1375)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، چ3.
  • فارابی، محمد بن محمد، (1405ق)، فصوص الحکم (فارابی)، قم: بیدار.
  • فیاضی، غلامرضا، (1398)، تعلیقه علی نهایه الحکمه قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی، 4 ج.
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1366)، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  • مصباح یزدی، محمدتقی (1393)، تعلیقة علی نهایة الحکمة، قم: انتشارات مؤسسه در راه حق.
  • مطهری، مرتضی (1376)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
  • میر داماد، محمد باقر بن محمد (1376)، تقویم الإیمان و شرحه، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
  • نبویان، سید محمد مهدی (1396)، جستارهایی در فلسفه اسلامی، قم: انتشارات حکمت اسلامی.
  • یزدان‌پناه، یدالله، (1389)، مبانی و اصول عرفان نظری، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی.