بررسی انتقادی کیهان‌شناسی هاوکینگ بر اساس زمان موهومی‌

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علمی منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 گروه علمی منطق فهم دین، پژوهشکده حکمت و دین پژوهی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.

3 دانشجوی دکتری فلسفه فیزیک دانشگاه باقرالعلوم

10.22081/pwq.2024.75548

چکیده

نظریه‌های طرح‌شده درباره آغاز و فرجام جهان در کیهان‌شناسی نوین از مهم‌ترین نقاط تلاقی علم و دین است. برخی مدل‌ها و نظریه‌های رایج در کیهان‌شناسی کوانتومی به مثابه تبیینی طبیعت‌گرایانه و خداگریزانه از جهان، به ابزاری برای مخالفت با عقاید دینی در باب آفرینش‌ تبدیل شده است. از این گونه است مدلی که استیون هاوکینگ با همکاری جیمز هارتل ارائه کرده است. در این مدل هاوکینگ با نظریاتی که جهان را باز، ازلی و دارای امتداد بی‌نهایت در گذشته قلمداد کرده‌اند، مخالفت ورزیده، به محدودیت و تناهی جهان اعتراف می‌کند. او در عین حال بر آن است جهان حادث و آغازمند نیز نبوده، غیر ازلیِ غیرحادث است و درنتیجه همچنان بوده و هست و خواهد بود. بدین روی جهان نه آغازی دارد تا آغازگری چون خدا لازم آید و نه پایانی دارد و نه معاد و قیامتی. مقاله پیش رو بر آن است دیدگاه یادشده را با توجه به زمان موهومی که نقش زیرساختی مهمی در کیهان‌شناسی هاوکینگ دارد، به روش توصیفی معرفی کند. سپس آن را به روش عقلی-تحلیلی ارزیابی کرده، دلالت‌های الهیاتی‌اش را بازشناسد. ماحصل تحقیق این است که مدل یادشده افزون بر اینکه به لحاظ علمی و منطقی نیازمند بررسی بیشتر است، بر فرض صحت، دلالتی بر طبیعت‌گرایی هستی‌شناختی هاوکینگ ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Hawking's Cosmology Based on Imaginary Time

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Shakerin 1 2
  • Khadijah Shakerin 3
1 Associate professor, Insitution for Islamic Culture and Thought|The logic of understanding religion faculty, Researhs institute for islamic thought and culture, Qom, Iran.
2 Associate professor, Insitution for Islamic Culture and Thought|The logic of understanding religion faculty, Researhs institute for islamic thought and culture, Qom, Iran.
3 Phd student, Baqer al-Olum University
چکیده [English]

The proposed theories about the beginning and end of the world in modern cosmology are one of the most important points of intersection between science and religion. Some common models and theories in quantum cosmology, as a naturalistic and godless explanation of the world, have become a tool to oppose religious beliefs about creation. This is the model presented by Stephen Hawking in collaboration with James Hartl. In this model, Hawking disagreed with the theories that considered the world to be open, eternal, and infinitely extended in the past, and he admits the limitation and finitude of the world. At the same time, he believes that the world was not an accident or a beginning, it is non-eternal and non-accidental, and as a result, it has always been, is, and will be. Therefore, the world does not have a beginning to be in need to a beginner as God, and it does not have an end, nor a resurrection. The following article aims to introduce the mentioned point of view in a descriptive way with regard to the imaginary time that plays an important foundational role in Hawking's cosmology. Then evaluate it in a rational-analytical way and recognize its theological implications. The result of the research is that the above-mentioned model, given its correctness, in addition to scientifically and logically requiring further investigation, does not imply Hawking's ontological naturalism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hawking
  • cosmology
  • quantum cosmology
  • boundless model
  • imaginary time

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة نقدیة لآراء هوکینع فی علم الکونیات نظراً إلى الزمن التخیلی

چکیده [العربیة]

یُعتبر النظریات المطروحة حول مبدا العالم و علم الکونیات من أهم نقاط تلاقی الدین والعلم.

بعض النظریات الشائعة فی الکونیة الکوانتیة التی تقدم تبیینا طبیعیا و بعید عن الخالق أصبحت کأداة لمخالفة العقائد الدینیة فی باب خلق العالم.

من هذا القبیل هو نظریة ستیفن هاوکینغ والذی قدمها بمساعدة جیمز هارتل.

فی هذه النظریه یخالف هاوکینغ مع نظریات التی تبین العالم مفتوحاً وأزلیاً و ممتداً إلی غیر النهایة فی الماضی، و یعترف بمحدودیة

العالم و تناهیه.

ولکنه یرى أیضا أن العالم لیس حادثا و لیس له مبدأ فهو کان و سیبقی. فلیس للعالم لا بدایة حتى یحتاج لخالق و لا نهایة ولا معاد ولا قیامة.

تهدف المقالة هذه وصف هذه النظریة بناءا علی الزمن التخیلی و هو مفهوم له دور مهم فی نظریات هاوکینغ فی الکونیات.

ثم تقوم بتقییمه بمنهج عقلی تحلیلی و تدرس لوازمه اللاهوتیة.

و النتیجة أن النظریة المذکورة اولاً تحتاج الى دراسة أکثر من الناحیة العلمیة والمنطقیة، و ثانیا حتی لو تثبت صحتها لاتدل علی نظریات هاوکینغ حول الکون والطبیعة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • هاوکینغ
  • الکونیات
  • الکونیة الکوانتیة
  • الزمن التخیلی
  • النموذج اللاحدودی
  • باربور، ایان (1397)، دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • شاکرین، حمیدرضا (1386)، براهین اثبات وجود خدا در نقدی بر شبهات جان هاسپرز، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چ2.
  • شاکرین، حمیدرضا (1400)، «بررسی انتقادی «مدل بی‌مرزی هاوکینگ-هارتل» و دلالتهای فلسفی-الهیاتی آن با تاکید بر حکمت متعالیه»، معرفت کلامی، سال دوازدهم، شماره ۲ (پیاپی ۲۷)، ص7-74.
  • شلیک، موریس و آقابابایی، ایمان (1390)، «پوزیتیویسم و واقعگرایی»؛ ماهنامه علمی-تخصصی اطلاعات حکمت و معرفت، سال 6، شماره 3، خرداد، ص13-19.
  • هاوکینگ، استیون (1397)، پاسخهای کوتاه به پرسشهای اساسی، ترجمه جمیل آریایی، تهران: مازیار، چ1.
  • هاوکینگ، استیون (1383)،‌ تاریخچه ‌زمان، ترجمه محمدرضا محجوب، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ8.
  • هاوکینگ، استیون (1389)،‌ نظریه همه چیز، ترجمه ابوالفضل حقیری، تهران: بصیرت.
  • Barrow, J. (1991), Theories of Everything, New York: Fawcett-Columbine.
  • Craig, W. L. and Q. Smith (1993), Theism, Atheism, and Big Bang Cosmology, Oxford: Clarendon Press.
  • Davies, Paul (1992), The Mind of God, New York: Simon & Schuster.
  • Deltete, Robert J. & Guy, Reed A. (Aug 1996), “Emerging from Imaginary Time”, Syntheses, Vol. 108, No. 2 , pp.185-203.
  • Freistetter, Florian (2020), Stephen Hawking, His Science in a Nutshell, Translated by Brian Taylor, Prometheus Books.
  • Gribbin, J. (1986), In Search of the Big Bang: Quantum Physics and Cosmology, Heinemann, London.
  • Hawking, S. W. (1989), "The Edge of Spacetime", in: The New Physics, edited by Paul Davies, Cambridge University Press.
  • Hawking, S. W. (1998), A Brief History of Time, from the big bang to black holes, London: Bantam epub.
  • Hawking, S. W. (2001), The Universe in a Nutshell. United States & Canada: Bantam Books.
  • Isham, Chris J. (1993), "Quantum Theories of the Creation of the Universe", in Quantum Cosmology and the Laws of Nature, edited by R. J. Russell, N. Murphy and C. J. Isham (Vatican Observatory and CTNS).
  • Lightman, Alan and Brawer, Roberta, eds. (1990), Origins: The Lives and worlds of Modern Cosmologists, Harvard University Pres.
  • Smith, Q. (1994), "The Paradox of Imaginary Time in Quantum Cosmology", Unpublished Manuscript, pp.1-37.