تحلیل و بررسی نظریه شهید صدر در باب حجیت عقل در احکام و فقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی گروه فلسفه باقرالعلوم،دبیر مجمع عالی حکمت اسلامی

10.22081/pwq.2023.76893

چکیده

عقل یکی از منابع اسلامی است، اما در کتب اصول در باب حجیت آن به‌طور مستقل بحثی صورت نگرفته است، مگر در کتاب اصول فقه مرحوم مظفر و بحوث شهید صدر؛ از‌این‌رو نظریه شهید صدر در باب حجیت عقل در فقه همراه با نقد پاره‌ای از دیدگاه‌های ایشان موضوع این مقاله است. شهید صدر عقل عملی و نظری را در فقه حجت می‌داند و ادله اخباری‌ها را در این باب تمام نمی‌داند؛ ولی به عقل فلسفی اکتفا نمی‌کند، بلکه حساب احتمالات را نیز به مسئله می‌افزاید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analytical Study of Shahid Sadr's Theory about the Validity of Reason in Rules and Jurisprudence

نویسنده [English]

  • hasan moallemi
Faculty of Philosophy Baqer, head of the Supreme Assembly of Islamic Philosophy
چکیده [English]

 Reason is one of the Islamic sources, but there has not been an independent discussion about its validity in the usul books, except in the Usul al-Fiqh by the late Mozaffar and Shahid Sadr. Therefore, the theory of Sadr about the authority of reason in jurisprudence is included in this article along with a criticism of some of his views. Shahid Sadr considers practical and theoretical reason as evidence in jurisprudence and does not consider the evidence of Akhbaris to be complete in this regard. But it is not limited to philosophical reason, but also adds the arithmetic of probabilities to the problem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellect
  • Certainty
  • Good and Bad
  • Jurisprudence
  • Usul al-Fiqh
  • Authenticity
  • Shahid Sadr

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل ودراسة نظریة الشهید الصدر فی حجیة العقل فی الأحکام والفقه

چکیده [العربیة]

إنّ العقل أحد المصادر الإسلامیة، ولکن تخلو کتب الأصول من بحث مستقلّ فی موضوع حجّیته إلا فی کتاب أصول الفقه للمرحوم المظفر، والمباحثات التی أجراها الشهید الصدر. ومن هنا نطرح فی هذا المقال نظریة الشهید الصدر فی موضوع حجّیة العقل فی الفقه، مع نقد بعض آرائه. والشهید الصدر یعترف بالعقل النظری والعملی کحجّة فی الفقه، کما لایجد استدلالات الإخباریین کافیة فی هذا الشأن وأیضا لایُعوّل فی هذا الباب على العقل الفلسفی، بل یُضیف إلى المسألة، حساب الاحتمالات.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العقل
  • القطع
  • الحسن والقبح
  • الفقه
  • أصول الفقه
  • الحجیة
  • الشهید الصدر
صدر، محمدباقر (1426ق)، مباحث الاصول، الحائرى، ط2، بیروت: دار البشیر.
صدر، محمدباقر (1978)، حَلَقات (دروس فی علم الاصول)، بیروت: دار الکتاب.
صدر، محمدباقر (۱۴۱۷ق/۱۹۹۷م)، بحوث فی علم الاصول، الشاهروری، قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، چ2.
صدر، محمدباقر (١4٢٣ق)، بحوث فی علم الاصول، شیخ حسن عبدالسائر، بیروت: دار الاسلامیه.
مظفر، محمدرضا (۱۴۰۷ق)، اصول الفقه، قم: نشر دانش اسلامی، چ1.
معلمی، حسن (1386)، پیشینه و پیرنگ معرفت‌شناسی اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چ1.
انصاری، مرتضی (1428ق)، فرائد‌الاصول، قم: مجمع‌الفکر الاسلامی.