توجیه این‌همانی شخصی با معیار روانی؛ چالش‌های فلسفی و لوازم الهیاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، دانشکده فلسفه و اخلاق

2 عضو هیأت علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

10.22081/pwq.2025.67820.1157

چکیده

یکی از بحث‌های مهم در فلسفه ذهن، مسئله «این‌همانی شخصی» است؛ به این معنا که افراد علی رغم وقوع تغییرات کمی و کیفی، همچنان از وحدت عددی برخوردارند. هر فردی به صورت شهودی و قطعی، این‌همانی شخصی خود را درک می‌کند؛ اما ارائه تبیین عقلی از «معیار» این‌همانی مذکور، مسئله‌ای پیچیده و محل اختلاف نظرهای فراوان است. بیشتر فیلسوفان ذهن با انکار روح مجرد انسانی و ناکافی‌دانستن استمرار بدنی، «استمرار روانی» را معیار این‌همانی شخصی دانسته‌اند. این مقاله با هدف تبیین و ارزیابی معیار روانی، با استفاده از روش تحلیلی و انتقادی، پس از تبیین تقریرهای مختلف معیار روانی، از منظر فلسفی به ناسازگاری‌های درونی این نظریه مانند «مسئله انشعاب ذهنی» و «ناکارآمدی استمرار در توجیه این‌همانی عینی» می‌پردازد و در مرحله بعد به برخی لوازم الهیاتی معیار روانی اشاره می‌کند و نشان می‌دهد این نظریه با برخی آموزهای قطعی دین مانند معاد و مسئله ثواب و جزا سر ناسازگاری دارد و منطقاً به مخالفت با آنها می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Justifying Personal Identification with Mental Criteria; Philosophical Challenges and Theological Consequences

نویسندگان [English]

  • mohammad Abbasi 1
  • hasan moallemi 2
1 دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، دانشکده فلسفه و اخلاق
2 Member of the Faculty of Philosophy and Theology of Bagheral Uloom University, peace be upon him
چکیده [English]

One of the important debates in the philosophy of mind is the issue of "personal identity"; that is, people still have numerical unity despite their quantitative and qualitative changes. Every person intuitively and definitively understands his personal identity, but providing a rational explanation of the "criterion" of said identity is a complex issue exposed many disagreements. Most of the philosophers of the mind have considered "mental continuity" as the criterion of personal identity by denying the single human soul and considering physical continuity insufficient. This article aims to explain and evaluate the mental criterion, using the analytical and critical method, after explaining the different interpretations of the criterion, from a philosophical point of view, to the internal inconsistencies of this theory, such as "the problem of mental branching" and "the ineffectiveness of continuity in justifying the claim" and then points to some theological consequences of the mental criterion and shows that this theory is not compatible with some definitive teachings of religion such as resurrection and the issue of reward and punishment and logically leads to opposing them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental Criterion
  • Personal Identity
  • Identity
  • Resurrection

عنوان مقاله [العربیة]

توضیح الهویة الشخصیة بواسطة المعیار النفسی؛ التحدیات الفلسفیة واللوازم اللاهوتیة

چکیده [العربیة]

أحد المواضیع المهمة فی فلسفة الذهن هو مسألة "الهویة الشخصیة"؛ بمعنى أن الأفراد، بالرغم من التغیرات الکمیة والنوعیة التی تحدث لهم، یبقون متوحدین عددیًا. کل فرد یدرک هویته الشخصیة بشکل شهودی وقاطع، لکن تقدیم تفسیر عقلی لـ"معیار" هذه الهویة یمثل قضیة معقدة ومحل خلاف کبیر بین الفلاسفة. معظم فلاسفة العقل، مع إنکارهم للروح المجردة وعدم کفایة الاستمراریة الجسدیة، یعتبرون "الاستمراریة النفسیة" معیارًا للهویة الشخصیة. تهدف هذه المقالة إلى توضیح وتقییم هذا المعیار النفسی، باستخدام المنهج التحلیلی والانتقادی. بعد توضیح مختلف التقاریر للمعیار النفسی، تتناول المقالة من منظور فلسفی التناقضات الداخلیة فی هذه النظریة مثل "مسألة انشعاب العقل" و"عدم کفاءة الاستمراریة فی تبریر الهویة العینیة"، وتنتقل لاحقًا إلى بعض المتطلبات اللاهوتیة للمعیار النفسی. تُظهر المقالة أن هذه النظریة تتعارض مع بعض التعالیم الدینیة القطعیة مثل المعاد ومسألة الثواب والعقاب، وتوصل إلى أن هذا التعارض منطقی ویؤدی إلى مخالفة هذه التعالیم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • المعیار-النفسی
  • الهویة-الشخصیة
  • الهویة
  • المعاد

مراجع

  • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1376)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
  • اکبری، رضا (1390)، جاودانگی، قم: بوستان کتاب.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: مکتبة المصطفوی.
  • طباطبایی، محمدحسین (1388)، نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی، ج4، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی+.
  • طباطبایی، محمدحسین (1416ق)، نهایة الحکمة، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  • طباطبایی، محمدحسین (1402ق)، بدایة الحکمة، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
  • کاپلستون، فردریک (1387)، تاریخ فلسفه، ج5، تهران: انتشارات سروش.
  • مسلین، کیت (1388)، درآمدی به فلسفه ذهن، ترجمه مهدی ذاکری، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چ1.
  • معلمی، حسن (1400)، تحلیل و نقد مبانی این‌همانی نفس بر اساس مبانی حکمت متعالیه، نشریه آیین حکمت، 13 (47)، 7-20.
  • Baker, Lynne Rudder (2007), death and the afterlife, in: Wainwright, William J., The Oxford Handbook of Philosophy of Religion, Oxford University Press.
  • Butler, J. (2008), Of Personal Identity, in Perry, J. (ed.), Personal Identity, Berkeley: University of California Press.
  • Block, Ned J. (2007), Consciousness, Function, and Representation: Collected Papers, London: MIT Press.
  • Grice, H. P. (1942), Personal Identity, in Mind, 50 (200), 330–350, Oxford University Press on behalf of the Mind Association.
  • Hudson, Hud (2001), A materialist metaphysics of the human person, Cornell University Press.
  • John Lock (1942), An Essay Concerning Human Understanding, Book 2.
  • Noonan, Harold W. (2003), Personal Identity, 3th Edition, Routledge.
  • Parfit, D. (1984) Reasons and Persons, Oxford: Oxford University Press.
  • Perry, J. (1972) Can the Self Divide, Journal of Philosophy, (69), 463–488.
  • Quinton, A. (1962), The Soul, Journal of Philosophy, (59), 393–409.
  • Reid, T. (2003), Essays on the Intellectual Powers of Man, in Martin, M. and Barresi, J. (eds.), Personal Identity, Malden, MA: Blackwell.
  • Shoemaker, S. (1984), Personal Identity: A Materialist’s Account, in Shoemaker and Swinburne, Personal Identity, Oxford: Blackwell.
  • Shoemaker, S. (2008), Persons and Their Pastsn, in Personal Identity, Edited by John Perry, Berkeley, University of California Press.
  • Sider, Theodore (1997), Four Dimensionalism, Philosophical Review.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار