بررسی شبهات مبناگرایی اسلامی با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فلسفۀ دین دانشگاه باقرالعلوم (ع)

2 عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

اغلب حکمای مسلمان از جمله علامه طباطبایی در حوزۀ تصورات و تصدیقات به قرائت خاصی از مبناگرایی معتقدند. در مبناگرایی علامه، معارف اعم از تصوری و تصدیقی به بدیهی و نظری تقسیم می‌شوند. بدیهیات بی‌نیاز از دیگر معلومات‌اند اما نظریات، سرانجام باید به بدیهیات منتهی شوند. ابتنای نظریات بر بدیهیات در تصورات از طریق تعریف، و در تصدیقات تنها از راه برهان شکل می‌گیرد. مبناگرایی با چالش‌های جدیدی از جمله انکار باورهای پایه و نفی ویژگی خطاناپذیری باورهای پایه مواجه شده است. سؤال اصلی این است که آیا مبناگرایی اسلامی با تأکید بر دیدگاه علامه توان پاسخگویی به شبهات جدید و دفع آنها را دارد؟ با توجه به اینکه مبناگرایان مسلمان، از یک سو، مبناگرایی خود را بر بدیهیات بویژه اولیات بنیان نهادند، از سوی دیگر، معیار صدق گزاره‌های نظری را ارجاع آنها به بدیهیات در ماده و صورت دانسته‌اند، اشکالات یاد شده بر مبناگرایی اسلامی وارد نیست و مبناگرایی اسلامی از چنان ظرفیتی برخوردار است که توان پاسخگویی به این انتقادات را دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examination of the Doubts Pertaining to Islamic Foundationalism with an Emphasis on Allama Tabatabae’s Standpoint

نویسندگان [English]

  • Reza Bazili 1
  • Hassan Abdi 2
1 postgraduate student in philosophy of Religion in Baqir Al-Ulum University
2 assistant professor in Baqir Al-Ulum University
چکیده [English]

Most of Muslim philosophers including Allama Tabatabae maintain a particular version of  foundationalism in realm of concepts and propositions. According to Tabatabae’s account, cognitions, concepts or judgments, are divided into two categories of self-evident and speculative ones.  Self-evident cognitions are not in need of any other acts of knowledge while speculative perceptions should eventually end in self-evident cognitions. Basing the speculative on the self-evident in respect with concepts are through definition whereas in propositions this is realized through demonstration. Foundationalism is challenged in various ways including the denial of basic beliefs and their incorrigibility. The principal question is whether Islamic foundationalism particularly with reference to Tabatabae’s account is able to meet the new challenges and give solution to the problem. In view of the fact that Muslim foundationalists have based their foundationalism on self-evident particularly primary perceptions on one hand and they identify  truth criterion of speculative statements with reference to the self-evidence of contents and forms one can argue that the afore-mentioned criticisms are not leveled against Islamic foundationalism and it has the possibility of responding the challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allama Tabatabae
  • foundationalism
  • Islamic foundationalism
  • basic proposition
  • self-evident
  • theoretical