تحلیل معناشناختی مفهوم قرآنی «ایمان» با تأکید بر آرای متکلّمان مسلمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دین‌پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 کارشناس ارشد تصوف و عرفان اسلامی

چکیده

ایمان یکی از مفاهیم بنیادین و پرکاربرد در منابع اسلامی است، به گونه‌ای که اولین نزاع‌های علمی در تاریخ اندیشه اسلامی درباره ماهیّت ایمان بوده است. از پیامدهای عملی این نزاع علمی، پیدایش فرقه‌های مختلف اعتقادی است که حتّی در برخی موارد به تکفیر دیگر گروه‌ها کشیده شده است. با وجود این، همچنان در میان متفکّران مسلمان دیدگاه‌های مختلف و گاه متناقضی درباره آن دیده می‌شود. بنابراین، ضرورت دارد تا این مفهوم مورد واکاوی قرار گیرد، چراکه بدون داشتن درکی درست از این مفهوم، کاربست آن در مقام عمل با دشواری‌هایی مواجه خواهد شد.
رسالت نوشتار حاضر تلاش برای تبیین درست این مفهوم از منظر قرآن کریم البته با بهره‌گیری و تأکید بر آرای متکلّمان مسلمان است. نوشتار حاضر در سه بخش سامان یافته است: در بخش اول، با به‌کارگیری روش انگاره‌سازی تلاش شده است به تحلیل معناشناختی منسجمی از ایمان در قرآن دست‌یابیم و در بخش دوم، برجسته‌ترین دیدگاه‌های متکلمان مسلمان در مورد ایمان: تصدیق قلبی، عمل جوارحی، دیدگاه دوجزئی، دیدگاه سه‌جزئی، اعتراف زبانی و نظریه معرفت مورد واکاوی قرار گرفته است. و بخش‌ نهایی به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری بحث اختصاص یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semantic Analysis of Quranic Concept of Faith with an Emphasis on Views of Muslim Theologians

نویسندگان [English]

  • Morteza Habibisara 1
  • Hadi Sadeqi 1
  • Seyyed Qasem Safari 2
1 Ph. D. student of religious studies in University of Religions and Denominations
2 postgraduate student of Islamic Sufism and Mysticism
چکیده [English]

“Faith” is one the fundamental and frequently used concept in Islamic sources in such a way that the earliest theological disputes in the history of Islamic thought broke out on the nature of faith. Among the practical consequences of these disputes was the rise of different doctrinal sects that sometimes gave rise to takfir (excommunication) of other groups of believers. However, it remains as a point of different and even contradictory views among Muslim thinkers. Therefore, it is essential to explore the concept so that one can apply it consistently with without any practical difficulty.
The present article is intended to properly explain the concept of faith from the perspective of holy Quran with reference to views of Muslim theologians. The article is organized in three parts. Using the method of paradigmation the first part tries to give a consistent semantic analysis of faith in Quran. The second part is to review the most prominent positions taken by Muslim theologians and explore the views expressed on the nature of faith such as affirmation by heart, action by bodily limbs, confession by tongue and the role of knowledge in faith. The last part is devoted to final explanation and conclusion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Faith
  • Knowledge
  • theologians
  • Mutazelites
  • Kharajites