بررسی دیدگاه استیس دربارۀ وحدت وجود در عرفان اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

2 طلبۀ سطح سه جامعۀ الزهرا(س) رشتۀ فلسفۀ اسلامی

چکیده

در این مقاله برآنیم به بررسی نظریۀ «وحدت وجود» از دیدگاه استیس و عرفای اسلامی بپردازیم. نخست نظر عرفای اسلامی را دربارۀ وحدت وجود بیان کرده و، سپس، نظر استیس را در این باره آورده و، در پایان، به مقایسۀ بررسی و نقد سخنان ایشان پرداخته‌ایم. عرفای اسلامی ـ برخلاف بیان استیس، که آنها را دوگانه‌انگار همراه با گرایش‌های یگانه‌انگاری و کم‌و‌بیش وحدت وجودی می‌داند ـ به‌یقین، قایل به وحدت وجودند. و این همان است که استیس در شطحیۀ وحدت وجود بیان می‌کند؛ «یکسانی در عین نایکسانی خدا و جهان» در بیان استیس همان «وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت» عرفای اسلامی است. تفاوت این نظرگاه‌ها تنها در نحوۀ بیان و عمق درک مطلب و، در نتیجه، چگونگی توجیه وحدت و کثرت می‌باشد که استیس، به سبب عدم درک عمیق این مطلب، آن را حکمی متناقض‌نما و، البته، قابل توجیه می‌شمارد. وی حوزۀ عرفان را بیرون از حوزه منطق و، لذا، فراذهنی و فراعقلی معرفی می‌کند، در حالی که عرفای اسلامی نه تنها «وحدت وجود» را خارج از حیطه منطق و برهان ندانسته‌اند بلکه با جرئت تمام آن را برهانی و قابل توجیه می‌دانند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Stace`s View on Unity of Existence as Explained in Islamic Mysticism

نویسندگان [English]

  • Mohammad Fanaei Eshkevari 1
  • Roqayyah Khosrowshahi 2
1 Associate professor at Imam Khomeini Education and Research Institution
2 Hawzah student of level three
چکیده [English]

In the paper, it has been intended to study Stace`s view on unity of existence as understood in Islamic mysticism. Therefore, Muslim mystics` view on the unity of existence has been explained first and then, Stace`s view in the field has been mentioned and finally a comparison has been made between the two sides. Contrary to Stace, that views Muslim mystics as being dualist with existential monistic tendency and more or less monist, they should surely be known as existential monist. And it is just the same point that Stace says in his mystical special speech, shathiyah, of unity of existence. God`s being and, at the same time, not being just the same as the world expressed by Stace may be taken to mean the same as Muslim mystics` view on unity in multiplicity and multiplicity in unity. The difference of the views lies only in the manner of speech and depth of perception and, in conclusion, in explaining unity and multiplicity, the point meant incorrectly by Stace and viewed by him as contradictory and, at the same time, justifiable. Stace knows mysticism beyond the field of logic and, therefore, far from mind and reason. While Muslim mystics view existential monism as logical and reasonable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unity of Existence
  • Islamic mysticism
  • Unity in Multiplicity
  • Shathiyah
  • Paradoxical
  • Beyond Logic
  • Stace
  • Ibn `Arabi