متکلمان اشعری و علم منطق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

منطق‌دانان علم منطق را معیار درستی اندیشه می‌دانند. متکلمان مواضع مختلفی نسبت به این ادعا اتخاذ کرده‌اند، تا آنجا که حتی گاهی رهبران یک جریان و مذهب فکریِ پرحضوری مانند اشاعره در برابر آن ادعا به رویارویی با یکدیگر نیز برخاسته‌اند. کاوش آثار این متکلمان بدان می‌انجامد که آنها نسبت به علم منطق یکسان سخن نگفته‌اند. نتیجۀ تحقیق حاضر آن است که متکلمان اشعری در مواجهه با علم منطق سه دوره را تشکیل داده‌اند: قبل از سده پنجم هجری، مخالفت فراوانی از سوی این متکلمان نسبت به منطق ابراز می‌گردید. با ظهور نوشته‌های غزالی، منطق به فراز می‌رسد. بعد از او، اشاعره سه طیف را تشکیل داده‌اند: بسیاری چون فخرالدین رازی، شمس‌الدین محمد سمرقندی، تفتازانی و شریف جرجانی از باب موافقت وارد شدند، شماری با شدت از تحریم اشتغال به منطق سخن گفته‌اند و کسانی چون تقی‌الدین سبکی کوشیدند به نحوی بین رویکرد موافقان و فتاوای تحریمی وفاقی برقرار کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ash`arite Theologians` Views on Logic

نویسنده [English]

  • Abrahim Noei
Associate professor at Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Logicians view logic as the
measure for truth of thought. Theologians have taken such different views on
the claim that has caused a deep opposition among a strong Sunni sect like
Ash`rites. The theologians, therefore, have differed when speaking of logic. As
explained in the paper, Ash`arite theologians have viewed on logic during three
periods: before the fifth of Hijrah, they oppose logic largely. Ghazzali`s
works have considerably upgraded the place of logic. After him, however,
Ash`arite theologians formed three groups: many of them including Fakhr al-Din
Razi, Shams al-Din Mohamad Samarqandi, Taftazani and Sharif Gorgani have agreed
it. And some of them opposed it and viewed those studying it as doing unlawful
action. The third group including those as Taq al-Din Sobki tried to harmonize
the two opposite views
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ash1arite
  • logic
  • Ghazzali
  • Fakhr al-Din Razi
  • Soyuti
  • Sobki