بررسی چیستی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

2 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

علوم انسانی اسلامی با رویکردهای مختلفی مطرح شده است. از دیدگاه آیت‌الله مصباح، علمْ کشف واقع است و دین الهی حق منحصراً دین اسلام است که راه سعادت و شقاوت انسان‌ها را در حوزۀ باورها و ارزش‌ها مشخص می‌کند. بنابراین، علمِ دینی علمی است که در حوزه‌های مرتبط با سعادت و شقاوت انسان و باورها و ارزش‌ها از منابع صحیح دینی و با استفاده از روش‌شناسی صحیح  (روش فقاهتی) بدان رسیده باشیم و نتیجه نیز یقینی باشد. در متون دینی، مسائل مختلفی مطرح شده‌ است که ناظر به علوم طبیعی، پزشکی و ... است. ازآنجاکه شأن دین هدایتگری به سمت سعادت است، علم دینی باید همسو با این شأن تعریف شود. بنابراین، هر گزاره‌ای که با روش‌های معتبر اثبات شود علم دینی نخواهد بود، زیرا دین وظیفه‌ای در قبال کشف روابط علّی میان پدیده‌‌ها ندارد. آنچه برای دین ضرورت دارد شناخت و بیان تأثیر پدیده‌‌ها در سعادت و شقاوت انسان است. این امر در بسیاری موارد با عمل اختیاری انسان در ارتباط است. در میان علوم، موضوع علوم انسانی بررسی کنش‌های ارادی و آگاهانۀ انسانی، و احکام و آثار و پیامدهای آن است، مانند علم اخلاق یا حقوق. بنابراین و با توجه به جایگاه بی‌بدیل علوم انسانی در ساخت تفکر بشری و سبک زندگی انسان‌ها، از دیدگاه استاد، اسلامی کردن علوم در گسترۀ علوم انسانی اسلامی محقق می‌شود.
این بررسی به توصیف و بازخوانی نظریات استاد در رابطه با اسلامی کردن علوم انسانی -پرداخته و از منظر ایشان، به برخی ابهامات پاسخ داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ayatollah Mesbah Yazdi`s View on the Nature of Islamic Humanities

نویسندگان [English]

  • Asgari Solaymani Amiri 1
  • Asiyah Ganjkhani 2
1 Associate professor at Imam Khomeini Education and Research Institute
2 AM of Baqir al-Olum University
چکیده [English]

Islamic humanities have been viewed in various approaches. For Allamah Mesbah, knowledge consists in discovering the real and Islam is the unique Divine right religion that introduces the ways of happiness and misery in the fields of values and beliefs. Religious science, being related to human happiness and misery in the two fields, therefore, would be the one of certainty that is extracted from religious sources with a valid methodology. Though there may be found different problems in the fields of such sciences as natural sciences, medicine and …, regarding the function of religion as preparing the ground for human happiness, religious science must be defined with this consideration. Such being the case, we may not consider any scientific and valid statement as religious. Religion is not of such a duty as discovering causative relations phenomena; necessary function of religion lies in knowing and explaining the things effective in human happiness and misery. As stated, human optional actions are of high importance in the ground. On this basis, humanities should be regarded as those studying human optional and knowledgeable actions with their rules, effect and consequences as is seen in the cases of ethics and laws. And finally, regarding Allamah`s thought on the high and unique status of humanities in human thought and style of life, islamization of sciences would be established in the area of Islamic humanities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Science
  • Islamic humanties
  • Ayatollah Messbah yazdi`s