تبیین عینیت مفهوم علیت تجربی بر اساس امکانات فلسفه‌ صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه غرب دانشگاه اصفهان

2 دانشیار دانشگاه اصفهان

10.22081/pwq.2019.66667

چکیده

یکی از روش‌های ارتباط میان فلسفه اسلامی با فلسفه غرب، عرضه کردن پرسش‌های هر کدام به دیگری و تلاش برای پاسخ دادن به آنها بر اساس امکانات موجود در آن فلسفه‌هاست. بر این اساس، در این نوشته بر آنیم تا با مواجه کردن فلسفه ملاصدرا با پرسش و اشکال هیوم در مورد اصل و منشأ مفهوم علیت ‌تجربی، به تبیین مفهوم علیت تجربی بپردازیم. هیوم بر اساس مبنای تجربه‌گرایی خود، با انکار ادراک و شناخت علیت توسط عقل، عینیت مفهوم علیت را انکار کرد. در پاسخ به پرسش هیوم، می‌توان گفت بر اساس امکانات موجود در متون ملاصدرا در بحث ادراک و نیز ارتباط نفس و بدن، عقل انسان در همان موطن حس، علیت را به‌نحو مستقیم ادراک کرده و در مرحله دیگر با تحلیل عقلی، مفهوم آن را انتزاع می‌کند. ‌به‌عبارت دیگر بر خلاف هیوم که شهود عقلی در مورد علیت را انکار می‌کرد، بر اساس امکانات فلسفه صدرا، شهود عقلی نسبت به علیت قابل تبیین است. بنابراین در پاسخ به اشکال هیوم در مورد تبیین عینیت علیت، در کنار تبیین‌های ‌ایده‌آلیستی همچون ‌ایده‌آلیسم استعلائی کانت، می‌توان تبیینی کاملاً رئالیستی از مفهوم علیت عرضه کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Objectivity of the Concept of Empiricist Causality on Sadra`s Philosophy

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Behtash 1
  • Ali Karbasizadeh 2
  • Yusof Shaqul 2
1 Phd. of Philosophy (western field)
2 Associate professor at University of Isfahan
چکیده [English]

One way for Islamic philosophy and Western philosophy to form connection with one another lies in presenting their questions to one other demanding their answers. Accordingly, in this paper, it is intended to find a solution for Hume's difficulty on the origin of the concept of empirical causality in Sadra`s philosophy. Hume, denying the possibility for perceiving causality, disagreed the objectivity of the concept of empiricist causality. In response to Hume's question, it can be said that, based on the possibilities contained in the texts of Mulla Sadra on knowledge, the relation between soul and body, the human mind in the same level of sensation perceives causality directly and, in another step, with mental analysis arrives at the concept. In other words, contrary to Hume, who denied the rational intuition of causality, based on the possibilities of Sadra's philosophy, rational intuition of causality may be explained. Therefore, in response to Hume's difficulty and along with idealistic explanations such as Kant's transcendental idealism, a completely realistic explanation of the concept of causality may be presented

کلیدواژه‌ها [English]

  • Empirical Causality
  • Sensory Intuition
  • Rational causality
  • Hume
  • Sadra

عنوان مقاله [العربیة]

میمسیس: قراءات و خلافات فی نظرة أفلاطون و ابن سینا و اکویناس

چکیده [العربیة]

نظریة میمسیس هی من اقدم النظریات الفنیة التی تصل جذورها إلى قبل افلاطون، لکنها نظریة لها قرائات مختلفة.
ندرس فی المقالة هذه آراء ثلاثة من الفلاسفة المؤثرین فی مجالات الفکریة المختلفة: ابن سینا، أفلاطون، واکویناس.
فکان أفلاطون فی الیونان وابن سینا فی الوسط الإسلامی و آکویناس فی القرون الوسطى المسیحیة من أهم الشخصیات الفلسفیة و لکل منهم مدرسته الفکریة الخاصة به.
فنقوم هنا بدراسة آرائهم بطریقة مقارنة و نکشف اختلافهم مع بعض. و نظراً إلى اختلاف بیئتهم لاتوجد مشابة فی قرائتهم من میمسیس.
فأفلاطون من منطلق المعرفیة على أساس المُثل، و ابن سینا على أساس المعرفة الأرسطویة، و اکویناس على أساس رأیه الخاص ینظرون إلى المسألة بشکل خاص.
افلاطون بر پایه معرفت‌شناسی مُثل‌محور، ابن‌سینا بر پایه معرفت ناظر بر ارسطو و اکویناس به جهت دیدگاه ویژه‌اش درباره می‌مسیس قرائت‌های خاصی ارائه داده‌‌اند.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • اکویناس
  • ابن سینا
  • أفلاطون
  • المحاکاة
  • میمسیس

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار