ارزیابی تبیین شعور همگانی موجودات بر اساس دلیل مساوقت در حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

10.22081/pwq.2019.66672

چکیده

 آموزه دینی شعور همگانی موجودات می­تواند سهم به‌سزایی در مسیر هدایت انسان به‌سوی کمال داشته باشد. بحث از ادراک همه موجودات به‌عنوان عامل جهت دهنده افعال انسانی، نقشی أثرگذار در سبک زندگی دارد. بیشتر فیلسوفان در طول تاریخ نتوانسته­اند شعور همگانی موجودات را به لحاظ فلسفی اثبات کنند و حتی بر اساس برخی ادله، شعور مادیات را انکار کرده­اند. حکمت متعالیه در مقام ارائه تبیینی فلسفی از این آموزه دینی گام­های ارزنده­ای برداشته است و پیروان حکمت متعالیه درصدد تبیین عقلی این مسئله بر آمد­ه­اند. نویسنده با به‌کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی تطبیقی و انتقادی به بررسی دلیل مساوقت به‌عنوان مهم­ترین دلیل بر شعور همگانی موجودات در حکمت متعالیه پرداخته است. یافته­های پژوهش حاضر نشان می‌دهد دلیل مساوقت برای اثبات این مدعا کارآمد نیست. البته به اعتقاد نویسنده، می‌توان با استناد به آیات و روایاتی که به دلالت مطابقی یا التزامی بر سریان ادراک در موجودات دلالت دارند، به این نتیجه دست یافت که هر موجودی بهره­ای از علم دارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Transcendent Philosophy on a Type of Awareness in All Beings As Proved by Musawiqat

نویسنده [English]

  • Mohammadali Mohiti Ardakan
Assistant professor at Imam Khomeini Research and Education Institute
چکیده [English]

The religious teaching signifying a degree of awareness in all beings and creatures may have a considerable part in guiding human being to happiness. Belief in the teaching as an influential agent for human deeds has an important effect in lifestyle. Most philosophers have not succeeded in proving the comprehensive consciousness of all creatures in history. On the contrary, they have refuted such a claim by some arguments. Transcendental philosophy and its follower have taken great steps as a philosophical explanation of this religious teachings. Using the descriptive-analytical method and the comparative and critical approach, the author has studied the proof of musaviqat as their most important proof in the field. The findings show that the proof has failed to support the claim. However, as described in the paper, with reliance on the verses and traditions of the field, the claim may be proved

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intelligence
  • Musaviqat
  • Gradation
  • Mulla Sadra
  • Transcendental Philosophy

عنوان مقاله [العربیة]

تقییم تبیین الشعور العام للموجودات على أساس دلیل المساوقة فی الحکمة المتعالیة

چکیده [العربیة]

مسألة الشعور العام للموجودات یمکن أن تؤدی دوراً مهماً فی هدایة الإنسان نحو الکمال حیث أن إدراک جمیع الموجودات کعامل لهدایة الإفعال الإنسانیة لها دور مهم فی نمط الحیاة.
لم ینجح غالبیة الفلاسفة عبر التاریخ إثبات الشعور العام للموجودات من ناحیة الفلسفیة، و حتى قد أنکروا الشعور للمادیات بنائاً على بعض الأدلة.
ولقد قامت الحکمة المتعالیة بخطوات قیمة محاولة منها لتبیین عقلی هذه المسألة. و الباحث هنا یستخدم منهج وصفی-تحلیلی و بشکل مقارن و نقدی فی دراسة دلیل المساوقة کأهم الدلائل لإثبات الشعور العام فی الحکمة المتعالیة.
ویری أن هذا الدلیل لیس کافیا لإثبات المدعى، لکن یمکن أن نفهم من الآیات الدالة على سریان الإدراک فی جمیع الموجودات بدلالة مطابقیة او إلتزامیة أن کل موجود له حظ من العلم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشعور
  • المساوقة
  • التشکیک
  • ملاصدرا
  • الحکمة المتعالیة