تحلیل فلسفی توبه در پرتو حرکت جوهری از منظر انسان‌شناسی صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دکتری دانشگاه معارف قم

10.22081/pwq.2019.66674

چکیده

تحلیل رایج کلامی توبه، آن را مسئله‌ای استحقاقی(ارزشی) عنوان می‌کند و در نهایت، آن را چشم‌پوشی مولا از تعذیب عبد می‌داند. حقیقت آن است که این تحلیل، حتی اگر صحیح باشد، نارسا و ناقص است و تنها بخشی از حقیقت توبه را نشان می‌دهد. آیا می‌توان، به‌جای تحلیل کلامی و رایج، تحلیلی وجودی و فلسفی از این مسئله ارائه داد؟ تحلیلی که توبه را طلب وجودی جدید و قبول آن را افاضه آن از موجود برتر بداند؟ چنین تحلیلی علاوه بر اینکه با متون دینی همخوانی بیشتری دارد، عقلانی‌تر و دلنشین‌تر است. در این تحلیل، پیش از اینکه قبول توبه مسئله‌ای لازم و اخلاقی باشد، نظام وجودی و علی‌ معلولی جهان معد آن است. قبول توبه از این منظر، رسیدن عبد است به مرحله‌ای که در آن مستعد جوهر پسین است و در حقیقت، قبول توبه از همین تبدل وجودی و جوهری انتزاع می‌شود. به‌نظر می‌رسد مسئله توبه جز با حرکت جوهری نفس قابل تبیین نیست و یا حداقل، حرکت جوهری اشتدادی نفس، بهترین تبیین فلسفی موجود به‌شمار می‌رود‌. این نوشتار درصدد است جوهر توبه را به مدد حرکت جوهری و غنای فلسفه صدرایی در مقوله انسان‌شناسی تحلیل و تبیین کند و به نارسایی تحلیل کلامی و فلسفه غیرصدرایی اشاره داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sadra`s Anthropological View on Repentance on the Basis of Substantial Movement

نویسندگان [English]

  • Javad Nazari 1
  • Hadi Malekzadeh 2
1 Phd student at University of Ilam
2 Phd student at Islamic Maaref University
چکیده [English]

The common theological analysis of repentance refers to it as a problem of value, and ultimately, as the Lord`s forgiveness toward a servant. The truth is that this analysis, given its correctness, may not be considered as satisfactory and complete; it shows only a part of the truth of repentance. Is it possible to provide an existential and philosophical analysis of this issue instead of its common theological analysis? An analysis that considers repentance as a new existential demand of a servant and Lord`s satisfying it? Such an analysis, in addition to being more consistent with religious texts, is more rational and more enjoyable. In this analysis, acceptance of repentance before being regarded as a necessary and ethical issue, the existential and causal system of the world seems to be a cause and ground for it. Accepting repentance from this perspective is the arrival of the servant in a higher grade of existence. Such being the case, acceptance of repentance is abstracted from this existential transformation. It seems that the problem of repentance may only be explained by the departure motion of the soul, or at least, this may be regarded as the best explanation in the field. This article seeks to analyze and explain the essence of repentance through the substantial movement and richness of Sadra's philosophy in the field of anthropology, and refers to the failure of other theological and philosophical explanations

کلیدواژه‌ها [English]

  • Substantial Motion
  • Substantial Motion of Man
  • Free Will
  • Mulla Sadra

عنوان مقاله [العربیة]

التحلیل الفلسفی للتوبة فی ضوء الحرکة الجوهریة فی معرفة الإنسان الصدرائیة

چکیده [العربیة]

التحلیل الشائع لتوبة یعتبرها مسألة استحقاقیة و یفسرها بالنهایة بغض نظر المولى عن تعذیب العبد. لکن هذا التحلیل، حتى ولو کان صحیحاً لیس کافیاً و لا یعرض حقیقة التوبة بکاملها.
هل یمکن تقدیم تحلیلاً فلسفیاً و وجودیاً من هذه المسألة بدلا من التحلیل الکلامی الشائع؟ تحلیلاً یفسر التوبة بطلب وجود جدید وقبوله وإفاضتة من قبل موجود أعلى؟
هکذا تحلیل إضافة إلى کونها اکثر تطابقا مع النصوص الدینیة، اکثر تطابقاً مع العقل و اکثر قبولا عند النفس. و بنائاً علیه التوبة اکثر من أن تکون مسألة أخلاقیة لازمة، ستکون معلولاً لنظام السببیة و الوجودیة فی العالم.
ومن هذا المنظور، قبول التوبة هو وصول العبد إلى مرحلة یکون فیها مستعدا لجوهر آخر و فی الحقیقة التوبة تنتزع من هذا التبدل الوجودی والجوهری.
ویبدو أن مسألة التوبة لایمکن تحلیلها إلا بحرکة النفس الجوهریة، او لاأقل من کون حرکة النفس الإشتدادیة أفضل تحلیل فلسفی لهذه المسألة.
تقوم هذه المقالة تحلیل التوبة بالحرکة الجوهریة و الفلسفة الصدرائیة فی مسألة الإنسان و تشیر أیضاً إلى نقائص التحلیل الکلامی و فلسفیة غیر الصدرائیة للمسألة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التوبة
  • الحرکة الجوهریة
  • حرکة الإنسان الجوهریة
  • الإختیار
  • ملاصدرا