بررسی و نقد منابع معرفت از نظر صدرا و دکارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رئیس مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

2 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه قم (نویسنده مسئول)

10.22081/pwq.2019.67814

چکیده

یکی از اساسی‌ترین مباحث مطرح‌شده در فلسفه معرفت، مسئله شناخت منابع معرفت است. منابع معرفت، سرچشمه‌های کسب شناخت برای نفس انسان است که نفس شناسا در مواجهه با آنها، با استفاده از ابزارهای ادراک، به کسب معرفت می‌پردازد. صدرالمتألهین و رنه دکارت دو تن از فیلسوفان برجسته تاریخ اندیشه و صاحب مکتب در دو جغرافیای مختلف فلسفی بوده‌اند که دیدگاه‌های خاص، ابتکاری و تأثیرگذار در این حوزه ارائه کرده‌اند.
نگارندگان در مقاله حاضر، دیدگاه‌های این دو اندیشمند را به صورت موجز و کامل بیان کرده‌اند. صدرا عالم طبیعت، عالم مثال و عالم عقل را منابع اصلی معرفتی معرفی می‌کند. قلب و عقل انسانی نیز از نظرگاه صدرا، دو ابزار معرفتی هستند که در اثر ارتقا، توانایی نیل به جایگاه منبع معرفتی را دارند. دکارت نیز عقل، معارفِ به‌خودی‌خود صریح و بی‌نیاز از تأمّل، محسوسات، گفت‌‌وگو و کتاب را منابع معرفت دانسته، و وحی، الهام، علل اولیه و اصول حقیقی را جزء منابع معرفت ندانسته است. در ادامه به بررسی و نقد دیدگاه‌های این دو فیلسوف در خصوص این مباحث خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of the Sources of Knowledge as Viewed by Sadra and Descartes

نویسندگان [English]

  • Abdolhosein Khosropanah 1
  • Hessamoddin Mo`meni 2
1 Professor at
2 Phd student at University of Qom, hesamodin
چکیده [English]

One of the most fundamental topics in the philosophy of knowledge is the problem of knowing the sources of knowledge. The sources of knowledge are those origins of which human knowledge is acquired for the human soul and by meeting which and using perception tools the cognitive self acquires knowledge. Sadr al-Mutuallihin and Rene Descartes have been two prominent philosophers of thought and of school in two different philosophical geographies that have provided specific, innovative and influential views in this field. The authors of this article have expressed their views in a concise and complete manner. Sadra introduces the world of nature, the world of ideas and the world of intellect as the main sources of knowledge. From Sadra`s point of view, the heart and the human intellect are two epistemic tools that, by promotion, have the ability to attain the status of epistemic source. Descartes, too, considers reason, self-evident knowledge and needless of any reflection, intangibles, dialogue, and books as the sources of knowledge. He, however, does not consider revelation, inspiration, basic causes, and true principles as the sources of knowledge. In the following we will review and critique the views of these two philosophers on these topics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sources of Knowledge
  • Sadra
  • Descartes
  • Philosophy of Knowledge

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة و نقد مصادر المعرفة عند ملاصدرا و دیکارت

چکیده [العربیة]

من المسائل المهمة فی فلسفة المعرفة التعریف بمصادر المعرفة، وهی المصادر التی یکسب الإنسان من خلالها المعرفة باستخدام الآلات الإدراکیة.
ویعتبر صدرالمتألهین و رنه دیکارت من الفلاسفة البارزین فی تاریخ الفکر الفلسفی و کلاهما أبدیا آراء مؤثرة فی هذا المجال.
لقد قام الباحثون فی هذه المقالة بتوضیح آراء هذین الفیلسوفین بطریقة مختصرة و کاملة، فیَعتبر صدرا عالم المثال و عالم العقل المصادر الأصلیة للمعرفة، و القلب و العقل آلتان لکسب المعرفة فی الإنسان و یمکنهما ان یکونا من مصادر المعرفة فی الإنسان بعد تطورهما.
ودیکارت أیضاً یعرّف المصادر المعرفیة ب: العقل، المعارف الواضحة و مستغنیة عن التفکیر، المحسوسات، التحاور، والکتاب، و یخرج دیکارت الوحی، الإلهام و العلل الأولى و الأصول الحقیقیة عن کونها مصادراً للمعرفة. و نقوم بنقد آراء هذین الفیلسوفین فی هذه المقالة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • مصادر المعرفة
  • صدرا
  • دیکارت
  • فلسفة المعرفة