نفس‌شناسی عرفانی در اندیشه ابن‌عربی در کتاب «الفتوحات المکیه» با تأکید بر حدوث یا قدم نفس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)

10.22081/pwq.2022.72049

چکیده

غواصی در دریای معارف عرفانی به‎ویژه علم النفس عرفانی دستاوردهای شگرفی را رهاورد پژوهشگر می‌کند که با عنایت به توجه آنان به آموزه‌های وحیانی و نگاه شریعتمدارانه به مباحث و مشهودات عرفانی خویش، مباحث بدیعی از مباحث نفس را ارائه کرده‌اند که چه بسا بتوان گفت بسیاری از دستاوردهای خیره‏کننده صدرایی در مباحث نفس، ریشه در آموزه‌های عرفانی و شهودی دارد. یکی از مباحث مهم و چالش‌ برانگیز نفس‌شناسی تبیین حدوث یا قدم نفس انسانی است که با تمرکز بر آثار به‏جامانده از عارفان اسلامی به‎ویژه ابن‌عربی به عنوان پیشگام عرفان نظری می‌توان مباحث بی‌بدیلی را از این کتب اصطیاد نمود و به تبیین و تشریح آن پرداخت. در این میان ابن‌عربی در کتاب «الفتوحات المکیة» وجود نفس را دوحیثی دانسته، چهره این‏سویی نفس را حادث به حدوث جسمانی و به تعبیر ادق، تعلق نفس به بدن را حادث دانسته و وجود آن‏سویی نفس را از نفخه الهی می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mystical psychology in Ibn Arabi's Thought in the Book Al-Futuhat Al-Makkiah with an Emphasis on Temporality or Eternity of the Soul

نویسنده [English]

  • Mohammad Mahdi Gorjian
Full Professor, Baqir al-Olum University
چکیده [English]

Diving in the sea of ​​mystical knowledge, especially mystical psychology, brings remarkable achievements to the researcher. One of Sadra's dazzling achievements in matters of the soul is rooted in mystical and intuitive teachings. One of the most important and challenging topics in psychology is the explanation of the temporality or eternity of the human soul. Studying mystical works, especially those of Ibn Arabi as a leader in theoretical mysticism, would lead to teachings in the field. Meanwhile, Ibn Arabi`s Al-Futuhat Al-Makkiyyah considers the existence of the human soul as being of two aspects, of its aspect of being in relation to body and the other its state of being as Divine Breath

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Mysticism
  • Mystical Psychology
  • Ibn Arabi
  • Al-Futuhat Al-Makkiyyah
  • the Temporality of the Soul
  • Eternity of the Soul

عنوان مقاله [العربیة]

علم النفس العرفانی فی فکر ابن عربی فی کتاب الفتوحات المکیة مع التأکید على حدوث أو قدم النفس

چکیده [العربیة]

الغطس فی بحر المعارف العرفانیة، وخاصة علم النفس العرفانی، یجلب للباحث إنجازات ملحوظة، حیث انهم نظرا الی اهتمامهم بالمعارف الوحیانیة ونظرتهم الشرعیة الی مکاشفاتهم، قدموا مسایل قیمئ من علم النفس.
وربما یمکننا القول بان الکثیر من إنجازات صدرا المبهرة فی علم النفس متجذر فی التعالیم العرفانیة والکشفیة.
و من أهم المواضیع وأکثرها تحدیًا فی علم النفس هو شرح حدوث أو قدم النفس الانسانیة، ومع الترکیز علی ماوصلنا من العرفا المسلمین وخاصة ابن‌عربی کالرائد فی العرفان النظری یمکن اصطیاد امورا مبهرة و شرحها.
اعتبر ابن عربی فی کتابه "الفتوحات المکیة" وجود النفس ذا وجهین، ویعتبر وجه هذا الجانب من النفس حادثا بحدوث جسمانی وبمعنى أدق تعلق النفس بالبدن حادث، ویعتبر وجود الجانب الخر من النفس نفخة إلهیًة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العرفان الاسلامی
  • علم النفس العرفانی
  • ابن عربی
  • الفتوحات المکیة
  • حدوث النفس
  • قدم النفس