ادراک زمان با توجه به نفس‌شناسی صدرایی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

10.22081/pwq.2023.74174

چکیده

ادراک زمان توسط انسان به عنوان یک واقعیت خارجی و نه موهوم، همواره یکی از مسائل چالش‌برانگیز در علوم فلسفه، کلام، روان‌شناسی ادراکات‌، علوم ‌اعصاب‌شناختی، فیزیک ‌نظری، عرفان و غیره بوده است. در این پژوهش هدف ما بررسی ادراک زمان بر مبنای نفس‌شناسی ملاصدراست. هستی­شناسی زمان با توجه به مبانی صدرایی، نگرش نویی را به این امر پایه­گذاری می‌کند که معرفت‏شناسی و ادراک زمان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ درنتیجه ادراک زمان، امری مشکک و دارای مرتبه محسوب می‌گردد. ادراک زمان توسط نفس در مسیر صیرورتی که دارد، امری دارای مراتب است که در اوایل بیشتر تحت تأثیر قوای جسمانی و در ادامه تحت تأثیر قوای مثالی و باقی قوای ادراکی او قرار می‌گیرد. این امر تحت تأثیر یکی از مبانی دیگر نفس‌شناسی حکمت‌ متعالیه که در اصطلاح با عنوان «النفس جسمانیةالحدوث روحانیةالبقاء» شناخته می­شود، به دست می‌آید؛ همچنین نفوس بر اثر صیرورت وجودی و حرکت جوهری، با یکدیگر تفاوت نوعی پیدا می­کنند و به تبع آن، ادراک زمان میان نفوس نیز تفاوت نوعی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Knowledge of Time in the Shadow of Sadra`s Philosophical Psychology

نویسندگان [English]

  • Somayyeh Darvishi 1
  • Abbas Javareshkian 2
  • Seyyed Morteza Hoseyni SHahrudi 3
1 Phd student of Hikamat Mutaaliyah, Mashhad Ferdowsi University
2 Associate professor, Mashhad Ferdowsi University
3 Professor, Mashhad Ferdowsi University
چکیده [English]

knowledge of time by humans as an external reality and not an illusion has always been one of the challenging issues in philosophy, theology, psychology of perceptions, neuroscience, theoretical physics, mysticism, etc. In this research, it has been intended to investigate the knowledge of time based on the philosophical psychology of Mulla Sadr. The ontology of time, according to Sadra's principles, establishes a new attitude to this matter, which also affects the epistemology and knowledge of time. As a result, the knowledge of time is considered as being mushakkik gradational. The knowledge of time by the soul in its path of becoming is a matter of gradation, which is initially influenced by the physical powers and then by the imaginary powers and the rest of his perceptive powers. This is achieved under the influence of one of the other foundations of the psychology of hikmat mutaaliyah, which is known in the term as "the soul is corporeal in its occurrence and incorporeal in its survival"; Also, due to existential transformation and substantial movement, souls find some kind of difference with each other, and accordingly, people`s knowledge of time also would have some kind of difference

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge of Time
  • Cosmic Time
  • Inner Time
  • Soul
  • Transcendental Wisdom
  • Hikmat Mutaaliyah

عنوان مقاله [العربیة]

فهم الزمان نظراً إلى المبادئ الصدرائیة فی النفس

چکیده [العربیة]

لطالما کان تصور البشر للزمان على أنه واقع خارجی ولیس وهمًا من القضایا الصعبة فی علوم الفلسفة، والکلام، وعلم نفس المدرکات، وعلم الأعصاب، والفیزیاء النظریة، والعرفان، وما إلى ذلک. هدفنا فی هذا البحث هو التحقیق فی تصور الزمان بناءً على رأی الملا الصدرا فی النفس. إن أنطولوجیا الزمان المستندة إلى أسس صدرا ترسی نهجًا جدیدًا لهذه المسألة، مما یؤثر أیضًا على نظریة المعرفة وإدراک الزمان؛ نتیجة لذلک، یعتبر تصور الوقت مسألة مشککة و ذا مراتب. إن إدراک الروح للزمان فی طریقها إلى الصیرورة هو مسألة ذات مراتب، والتی تتأثر فی البدایة بالقوى الجسمانیة فی البدایة ثم بالقوى المثالیة وبقیة قدراتها الإدراکیة. یتم تحقیق ذلک تحت تأثیر أحد الأسس الأخرى لعلم نفس الحکمة المتعالیة، والتی تُعرف فی المصطلح باسم "النفس جسمانیةالحدوث وروحانیةالبقاء"؛ أیضًا، بسبب التحول الوجودی والحرکة الجوهریة، تختلف النفوس مع بعضها البعض اختلافا نوعیاً، وبالتالی، فإن إدراک الزمان بین الأرواح أیضًا له نوع من الاختلاف.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • إدراک الزمن
  • الزمن الآفاقی
  • الزمن الأنفسی
  • النفس
  • الحکمة المتعالیة