بررسی مرتبه اسمای مستأثره در نظام هستی‌شناختی عرفانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی و عضو هیئت علمی مرکز پژوهشی دائرةالمعارف علوم عقلی اسلامی وابسته به مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

10.22081/pwq.2023.74727

چکیده

اسمای مستأثره از موضوعات مشترک میان عرفان و شریعت است. در شریعت این اسما مختص حضرت حق دانسته شده است. در آثار عرفانی هم مطالب مختلفی درباره این اسما به‏خصوص مرتبه آنها آمده است. ما در این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تعیین مرتبه این اسما و آثار و نتایج آن خواهیم پرداخت. در میان عارفان درباره مرتبه اسمای مستأثره چهار دیدگاه وجود دارد: مقام ذات، شئون ذاتی اندراجی در مقام ذات، مقام احدیت و اسمای ذاتی. بر اساس دو دیدگاه نخست، تعبیر «اسم» و نیز تعبیر «استیثار» که در روایات آمده، تسامحی است؛ ضمن اینکه سوگند به این اسما که در برخی روایات آمده، با مبانی عارفانی قابل توجیه نیست، بر خلاف دو دیدگاه اخیر که این مشکلات را ندارند. تعیین مرتبه اسمای مستأثره در حل چند مسئله دیگر موثر است: نخست مسئله وحدت یا تعدد این اسما؛ طبق دو دیدگاه مقام ذات و مقام احدیت، اسم مستأثر یکی است؛ ولی طبق دو دیدگاه دیگر اسمای مستأثره متعددند. دوم مسئله علم به اسمای مستأثره؛ طبق دو دیدگاه مقام ذات و شئون ذاتی در مقام ذات، علم به این اسما امکان­پذیر نیست؛ ولی بر اساس دیدگاه مقام احدیت و اسمای ذاتی انسان کامل می­تواند بدان علم داشته باشد. سوم مسئله وجود مظهر برای این اسما؛ بر اساس دو دیدگاه مقام ذات و شئون ذاتی، این اسما، مظهری ندارند، بر خلاف دو دیدگاه دیگر که این اسما دارای مظاهر مستأثره‏اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Place of Musta`thara, Divinely Chosen, Names in the Mystical Ontological System

نویسنده [English]

  • rasool bagherian khouzani
Member of Board, Imam Khomeini Research and Education Institute
چکیده [English]

Musta`thara Names, namely Names Demanding no theophany, are common topics between mysticism and Sharia. In Shari'ah, these Names are considered as being exclusive to Hazrat Haqq. In mystical works, there are various contents about these Names, especially about their place. In this article, we will examine the place of these Names and Their works and results in a descriptive-analytical way. Among the mystics, there are four views about the place of the Divinely chosen Names: the position of Essence, maqami dhat, the essential modes, shu`uni dhati, included in the position of Essence, the position of Indivisible Unity, ahadiyat, and the Essential Names, asma`I dhati. According to the first two views, the interpretation of "Name" and the interpretation of "Divinely chosen" mentioned in the hadiths may not be taken in a fixed meaning. In addition, swearing by these Names mentioned in some hadiths cannot be justified on the basis of mysticism, unlike the last two views which do not meet such objections. Determining the place of Divinely chosen Names is effective in solving several other problems: first, the problem of unity or plurality of these Names; according to the two viewpoints of the position of Essence, maqami dhat, and the position of Indivisible Unity, maqami ahadiyat, the affected Name and the affecting One are the same; but according to the other two views, there are many related Names. Second, the problem of knowledge of Divinely chosen Names; according to the two viewpoints of the position of Essence and the things inherent in the position of Essence, knowledge of these Names is not possible; but based on the viewpoint of unity and the inherent Names of a perfect human being, one can have knowledge of it. The third issue is the existence of a metaphor for this Name. According to the two viewpoints of the position of Essence and essential modes, these Names do not have a theophany, unlike the other two viewpoints that these Names have Divinely chosen theophanies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divinely Chosen Names
  • Asama`i Musta`tharah
  • the Position of Essence
  • the Position of Indivisible Unity
  • Included Essential Modes
  • Essential Names
  • Divinely Chosen Theophanies

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة مرتبة الأسماء المستأثرة فی النظام الوجودی العرفانی

چکیده [العربیة]

الأسماء المستأثرة هی مواضیع مشترکة بین العرفان والشریعة. فی الشریعة، تعتبر هذه الأسماء حصریة للحق تعالى. فی الأعمال العرفانیة، توجد محتویات مختلفة حول هذه الأسماء، لا سیما ترتیبها. فی هذه المقالة سوف ندرس ترتیب هذه الأسماء وأعمالها ونتائجها بطریقة وصفیة تحلیلیة. بین العرفاء، هناک أربع آراء حول رتبة الأسماء المرتبطة: مقام الذات، والشؤون الذاتیة الإندراجیة فی مقام الذات، مقام الأحدیة و الأسماء الذاتیة. ووفقاً للرأیین الأولیین، فإن تفسیر "الاسم" وتفسیر "الاستئثار" الوارد فی الأحادیث یحمل علی التسامح فی التعبیر إضافة إلى ذلک، فإن الحلف بهذه الأسماء الواردة فی بعض الأحادیث لا یمکن تبریره على المبادئ العرفانیة.، خلافا للرأیین السابقین اللذین لا توجد بهما هذه المشاکل. تحدید ترتیب الأسماء المستأثرة یساعد فی حل العدید من المشاکل الأخرى: أولا، مشکلة وحدة أو تعدد هذه الأسماء. وفقًا لوجهتی نظر حول مقام الذات و مقام الوحدة، فإن الاسم المستأثر هو واحد؛ لکن وفقًا للرأیتین الأخریین، الأسامئ المستاثرة متعددة. ثانیًا: مشکلة المعرفة المتعلقة بالأسماء. وفقًا لوجهتی نظر حول مقام الذات و الشئون الذاتیة، فإن المعرفة بهذا الاسم غیر ممکنة ؛ ولکن بناءً على وجهة نظر مقام الأحدیة والأسماء الذاتیة الإنسان الکامل، یمکنه معرفة ذلک. المسألة الثالثة هی وجود المظهر لهذه الاسماء. وفقًا لوجهتی نظر الأولین، فإن هذه الأسماء لیس لها مظهر، على عکس وجهتی النظر الأخریین بأن هذه الأسماء لها مظاهر مرتبطة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الأسماء المستأثرة
  • مقام الذات
  • مقام الأحدیة
  • الشئون الذاتیة الإندراجیة
  • الأسماء الذاتیة
  • المظاهر المستأثرة